Περιβάλλον

Υγρότοποι

Με τον όρο Υγρότοπος (κατά την Εδαφολογία) ονομάζεται κάθε τόπος που καλύπτεται μόνιμα ή εποχικά από ρηχά νερά ή που δεν καλύπτεται ποτέ από νερά, αλλά έχει υγρό υπόστρωμα για μεγάλο διάστημα του έτους.

Ειδικότερα, Υγρότοποι όπως διατυπώθηκε στο πλαίσιο της Σύμβασης Ραμσάρ (2/2/1971, Ramsar - Iran) είναι οι φυσικές ή τεχνητές περιοχές αποτελούμενες από έλη με ποώδη βλάστηση, από μη αποκλειστικώς ομβροδίαιτα έλη με τυρφώδες υπόστρωμα, από τυρφώδεις γαίες ή από νερό. Οι περιοχές αυτές είναι μόνιμα ή προσωρινά κατακλυζόμενες από νερό το οποίο είναι στάσιμο ή τρεχούμενο, γλυκό, υφάλμυρο ή αλμυρό και περιλαμβάνουν επίσης εκείνες τις εκτάσεις που καλύπτονται από θαλασσινό νερό το βάθος του οποίου κατά την ρηχία δεν υπερβαίνει τα έξι μέτρα. Ουσιώδη γνωρίσματα της μεταβατικής ζώνης που παρεμβάλλεται μεταξύ των μόνιμα κατακλυσμένων και των καθαρά χερσαίων περιοχών είναι η παρουσία υδροχαρούς βλάστησης και η ύπαρξη υδρομορφικών εδαφών, δηλαδή εδαφών που ανέπτυξαν ειδικά γνωρίσματα ως αποτέλεσμα της υψηλής υπόγειας στάθμης νερού.

Με τον όρο Υγροβιότοπος (κατά την Βιολογία) ονομάζεται ο υδάτινος χώρος (ποταμός, λίμνη, θάλασσα) μαζί με τις παρακείμενες εδαφικές εκτάσεις, όπου ζει και αναπτύσσεται υπό τις κατάλληλες συνθήκες ορισμένη πανίδα και χλωρίδα. Αντίστοιχα ως Υδροβιότοπος νοείται ο οποιοσδήποτε βιότοπος όπου το μέσον επιβίωσης των οργανισμών σ’ αυτόν είναι το νερό. Πολλές φορές οι όροι αυτοί συγχέονται και χρησιμοποιούνται σαν ένας με την ίδια έννοια.

Στην Ελλάδα έχουν καταγραφεί περισσότεροι από 400 μικροί και μεγάλοι υγρότοποι συνολικής έκτασης 2.000.000 στρεμμάτων. Οι ελληνικοί υγρότοποι αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του φυσικού τοπίου της χώρας, ενώ ταυτόχρονα πλήθος πουλιών και άλλων ειδών τρέφονται, αναπαράγονται ή ξεχειμωνιάζουν σε αυτά τα οικοσυστήματα. Μέχρι πριν από δύο γενεές η Ελλάδα είχε τριπλάσια έκταση υγροτόπων. Από την σύμβαση Ramsar προστατεύονται 11 υγρότοποι οι οποίοι είναι:

• Λιμνοθάλασσα Κοτύχι και Δάσος Στροφυλιάς
• Λιμνοθάλασσα Μεσολογγίου
• Αμβρακικός Κόλπος
• Λίμνη Μικρή Πρέσπα
• Δέλτα Αξιού – Λουδία – Αλιάκμονα και Αλυκή Κίτρους
• Λίμνες Κορώνεια και Βόλβη
• Λίμνη Κερκίνη
• Δέλτα Νέστου
• Λίμνη Βιστωνίδα – Λιμνοθάλασσα Πόρτο Λάγος
• Λίμνη Ισμαρίδα και σύμπλεγμα λιμνοθαλασσών Θράκης
• Δέλτα Έβρου

Γενικά χαρακτηριστικά

Οι υγρότοποι-υγροβιότοποι διακρίνονται στους θαλάσσιους και παράκτιους, στους εσωτερικούς και στους τεχνητούς, ενώ σε κάθε μία από τις παραπάνω κατηγορίες συγκαταλέγεται ποικιλία υποπεριπτώσεων όπως π.χ. ανάλογα με την ρέουσα ή στάσιμη φύση των νερών, την αλατότητα του νερού, την γειτνίασή τους με θάλασσα, το υπόστρωμά τους, με το αν είναι φυσικοί ή τεχνητοί κλπ.

Οι υγρότοποι και οι χερσαίες περιοχές γύρω από αυτούς (υγροβιότοποι) αποτελούν αυτοτελή οικοσυστήματα, όπου διαβιεί μεγάλος αριθμός ζώων και φυτών, από όλα τα επίπεδα της τροφικής αλυσίδας (μικροοργανισμοί, ψάρια, πουλιά, υδρόβια και αμφίβια ζώα κ.ά.), πολλά είδη των οποίων τελούν υπό εξαφάνιση και έχουν ανακηρυχτεί βάσει διεθνών συνθηκών προστατευόμενα είδη. Επιπλέον, εκεί σταθμεύουν δεκάδες είδη αποδημητικών πουλιών, με αποτέλεσμα ορισμένες εποχές να απαντώνται σε αυτούς ιδιαίτερα σπάνια είδη. Η βλάστηση που ευδοκιμεί στα υγρά αυτά περιβάλλοντα είναι πολύ πλούσια και έχει την ιδιότητα να συγκρατεί τα νερά των πλημμυρών, προστατεύοντας έτσι το έδαφος από τη διάβρωση. Οι υγρότοποι επίσης έχουν την ιδιότητα να απορροφούν και να συγκρατούν τις χημικές, ρυπαντικές και άλλες ουσίες και την λάσπη που φέρουν μαζί τους τα νερά, λειτουργώντας ως φυσικά φίλτρα καθαρισμού των υδάτων.

Οι πολύ γενικές κατηγορίες στις οποίες συνηθίζεται να χωρίζονται οι υγρότοποι στην Ελλάδα είναι: δέλτα, έλη, λίμνες, τεχνητές λίμνες, λιμνοθάλασσες, πηγές, αλυκές, εκβολές, ποταμοί.

Δέλτα

Δέλτα ονομάζονται οι εκτάσεις που σχηματίζονται από τα στερεά υλικά που μεταφέρουν οι ποταμοί και τα εναποθέτουν στις εκβολές τους. Μολονότι όλοι οι ποταμοί μεταφέρουν στερεά υλικά, δεν έχουν όλοι την δυνατότητα να σχηματίζουν δέλτα. Για να σχηματιστεί ένα δέλτα, πρέπει να υπάρχει ευνοϊκός συνδυασμός παραγόντων τόσο στην λεκάνη απορροής όσο και στις εκβολές. Συνήθως, αξιόλογα δέλτα σχηματίζουν οι ποταμοί που δέχονται πολλές βροχοπτώσεις, συλλέγουν τα νερά τους από μεγάλες εκτάσεις, έχουν δηλαδή μεγάλη λεκάνη απορροής, και εκβάλλουν σε σχετικά ήρεμα, αβαθή θαλασσινά ή λιμναία νερά. Καθώς το ορμητικό νερό του ποταμού συναντά τα σχετικά ήσυχα νερά της θάλασσας ή κάποιας λίμνης, η ταχύτητά του μειώνεται απότομα. Έτσι, η λάσπη και τα υπόλοιπα υλικά, που έχει συλλέξει ο ποταμός, αποτίθενται σε μεγάλες εκτάσεις στις εκβολές. Με την πάροδο του χρόνου παίρνουν το σχήμα της βεντάλιας. Αυτός ο σχηματισμός είναι το δέλτα. Πήρε το όνομα του από το ελληνικό γράμμα ∆.

Ανάλογα με τους παράγοντες και τις διεργασίες σχηματισμού τους, τα δέλτα μπορούν να διακριθούν σε διάφορους μορφοδυναμικούς τύπους: ακτινωτός, πέλματος πτηνού, λοβοειδής, τοξοειδής. Μία από τις αιτίες των διαφορών μεταξύ των δέλτα, ως προς τα οικοσυστήματα που αυτά φιλοξενούν, είναι οι διαφορές τους ως προς τον μορφοδυναμικό τύπο. Το νερό στις διάφορες τοποθεσίες ενός δέλτα μπορεί να είναι γλυκό, υφάλμυρο ή αλμυρό. Η αλατότητα κυμαίνεται από έτος σε έτος και από εποχή σε εποχή του έτους.

Ένα δέλτα, παρόλο που συνηθίζεται να θεωρείται συνολικά υγρότοπος, στην πραγματικότητα αποτελείται από μωσαϊκό διαφόρων τύπων υγροτόπων αλλά και χερσαίων τοποθεσιών. Εάν θέλει κάποιος να ακριβολογήσει, τα δέλτα είναι ευρύτερες μονάδες τοπίου, οι οποίες περικλείουν επιμέρους τύπους υγροτόπων. Οι μονάδες αυτές έχουν προέλθει είτε από φυσικές διεργασίες είτε από αποξηράνσεις. Σε δέλτα μπορεί κάποιος να συναντήσει, εκτός από κοίτες ποταμών (τις περισσότερες φορές διευθετημένες – εγκιβωτισμένες), λιμνοθάλασσες, παράκτια αλοέλη (δηλαδή αλμυρά έλη), υγρολίβαδα, παρόχθια δάση και παρόχθιους θαμνώνες, αλυκές, ορυζώνες, στραγγιστικές τάφρους, αρδευτικές διώρυγες κλπ. που δεν έχουν πάντα σαφώς διακριτά όρια.

Τα πιο σημαντικά Δέλτα ποταμών της Ελλάδας είναι:

Το Δέλτα του Έβρου

Το Δέλτα του Έβρου σχηματίζεται στις εκβολές του ποταμού, στον κόλπο της Αίνου στο Θρακικό Πέλαγος, στα σύνορα της χώρας με την Τουρκία στο βορειοανατολικό άκρο της Ελλάδας. Εκεί βρίσκεται το Εθνικό Πάρκο Δέλτα Έβρου που συγκαταλέγεται στους σημαντικότερους βιοτόπους της Ευρώπης. Τα νερά και τα φερτά υλικά του ποταμού, μαζί με την δράση της θάλασσας, σχημάτισαν και εξακολουθούν να διαμορφώνουν μια μεγάλη ποικιλία βιοτόπων, όπως λιμνοθάλασσες, αμμώδεις εκτάσεις, βάλτους και καλαμιώνες σε συνολική έκταση 200.000 στρέμματα εκ των οποίων τα 95.000 (80.000 χερσαία και 15.000 στρ. υδάτινη επιφάνεια) είναι ενταγμένα στον κατάλογο των προστατευόμενων περιοχών της Διεθνούς Σύμβασης Ραμσάρ λόγω των σημαντικών ειδών φυτών και ζώων που φιλοξενεί. Συγκεκριμένα έχουν παρατηρηθεί πάνω από 300 είδη φυτών, 40 είδη θηλαστικών, 21 είδη ερπετών, 7 είδη αμφιβίων, 46 είδη ψαριών και πάνω από 320 είδη πουλιών από τα 423 είδη που απαντούν σε ολόκληρη την Ελλάδα.

Το Δέλτα του Νέστου

Βρίσκεται στα νότια σύνορα των νομών Καβάλας και Ξάνθης με συνολική έκταση περίπου 500.000 στρέμματα. Αποτελεί τμήμα του Εθνικού Πάρκου Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης και είναι ένας από τους σημαντικότερους υδροβιότοπους της χώρας, αλλά και της Ευρώπης, λόγω της έκτασης και της ποικιλίας των βιοτόπων του. Το Πάρκο περιλαμβάνει τις προστατευόμενες περιοχές των υδροβιότοπων Δέλτα Νέστου, λίμνης Βιστονίδας, λίμνης Ισμαρίδας και της ευρύτερης περιοχής τους, με χερσαία και υδάτινη συνολική έκταση 726.000 στρέμματα περίπου. Το υδροβιοτοπικό σύμπλεγμα του Πάρκου είναι ένα από τα πιο σημαντικά της χώρας, λόγω της μεγάλης έκτασης και της βιολογικής, αισθητικής, γεωμορφολογικής, επιστημονικής και παιδαγωγικής του αξίας. Προστατεύεται από την συνθήκη Ramsar, ως Περιοχή Ειδικής Προστασίας και Ειδικά Προστατευόμενη Μεσογειακή Περιοχή, ανήκει στο Δίκτυο Φύση (NATURA) 2000 ενώ το 2008 εντάχθηκε στο ΕΠ ΑΜΑΘ.

Στο Δέλτα του Νέστου έχουν καταγραφεί μέχρι σήμερα 20 είδη θηλαστικών, 11 είδη αμφιβίων, 22 είδη ερπετών, 30 είδη ψαριών γλυκού νερού καθώς και 277 είδη πτηνών. Στο παραποτάμιο δάσος υπάρχει μη εκτρεφόμενος πληθυσμός Κολχικού Φασιανού (Phasianus colchicus), ένας από τους δυο μοναδικούς φυσικούς πληθυσμούς της Ευρώπης. Στο Δέλτα επίσης είναι η μοναδική περιοχή της Ευρώπης όπου φιλοξενείται η Αγκαθοκαλημάνα (Vanellus spinosus), αλλά και ο μεγαλύτερος πληθυσμός Τσακαλιού (Canis aureus) της Ελλάδας. Σημαντικό κομμάτι στην σπάνια πανίδα του Δέλτα του Νέστου είναι και η ύπαρξη Νεροβούβαλων. Ακόμη, η μεγάλη ποικιλότητα σε χλωρίδα οφείλεται στον πλούτο της περιοχή εξάπλωσης που αποτελείται απο λιμνοθάλασσες, αμμοθίνες, καλαμώνες, παραποτάμια δάση, μικρές λίμνες με γλυκό νερό, κλπ.

Το Εθνικό Πάρκο Δέλτα Αξιού

Βρίσκεται στην Μακεδονία στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης όπου εκβάλλουν δύο μεγάλα ποτάμια- ο Αλιάκμονας και ο Αξιός και δύο μικρά- ο Γαλλικός και ο Λουδίας, σχηματίζοντας ένα εκτεταμένο δέλτα. Το Εθνικό πάρκο περιλαμβάνει συνολικά τη Λιμνοθάλασσα Καλοχωρίου Θεσσαλονίκης, τις εκβολές του Γαλλικού ποταμού, το δέλτα του ποταμού Αξιού, καθώς και την κοίτη του έως τα σύνορα της Ελλάδας, το δέλτα του ποταμού Αλιάκμονα, τον υγρότοπο της Νέας Αγαθούπολης και τους υγροτόπους της Αλυκής Κίτρους. Προστατεύεται από την Σύμβαση Ραμσάρ ως Υγροτόπος Διεθνούς Σημασίας και έχει ενταχθεί στο δίκτυο περιοχών Natura 2000. Επίσης έχει περιληφθεί στον κατάλογο των σημαντικών περιοχών για τα πουλιά IBA (Important Bird Areas- Σημαντική περιοχή για πουλιά).

Τα οικοσυστήματα των ποταμών του Πάρκου είναι ιδιαίτερα πλούσια σε αριθμό ειδών. Μόνο στο ποταμό Αξιό έχουν μετρηθεί συνολικά είκοσι έξι είδη ψαριών, ενώ στον Αλιάκμονα υπάρχουν είκοσι έξι είδη αυτόχθονα και τέσσερα εισαχθέντα είδη. Τα πουλιά μαζί με αυτά που καταφθάνουν την εποχή της μετανάστευσης ξεπερνάνε τα 200 είδη ενώ ορισμένες φορές παρατηρούνται και διάφορα σπάνια για την περιοχή είδη. Ακόμη στο Δέλτα του Αξιού εκτρέφονται περίπου 60 νεροβούβαλοι και 50 περίπου άλογα ζουν ελεύθερα στην περιοχή, ενώ τα δάση του φιλοξενούν λύκους, τσακάλια, αγριόγατες, βίδρες κ.α.

Το Δέλτα του Πηνειού

Βρίσκεται στην Βόρεια πλευρά του Δήμου Αγιάς κοντά στους οικισμούς, Ομόλιο και Παλαιόπυργο. Έχει ένα από τα πλουσιότερα οικοσυστήματα της χώρας καλύπτοντας 60.000 στρέμματα, που παίζει σημαντικό ρόλο στην διαφύλαξη της βιολογικής ποικιλότητας και στην διατήρηση της οικολογικής ισορροπίας του. Έχει χαρακτηριστεί ως Τοπίο Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους (ΤΙΦΚ), σε διεθνές επίπεδο ανήκει στις Σημαντικές Περιοχές για τα Πουλιά (ΣΣΠ) ανήκει στην λίστα των βιοτόπων CORINE (1988) και στις περιοχές Natura 2000 (GR1420002), και αποτελεί περιοχή "ειδικής προστασίας" σύμφωνα με την Οδηγία 79/409/ΕΟΚ.

Περιλαμβάνει περισσότερα από 600 είδη φυτών και προσελκύει πληθώρα πουλιών και άλλων ζώων. Συγκεκριμένα από τα 408 είδη πουλιών που ζουν στην Ελλάδα, τα 226 είδη που ανήκουν σε περισσότερα από 50 γένη παρατηρήθηκαν να επισκέπτονται τον υδροβιότοπο του Δέλτα. Η ιχθυοπανίδα των γλυκών νερών περιλαμβάνει 37 είδη ψαριών και άλλα 11 με πιθανή παρουσία, ενώ η ιχθυοπανίδα της θαλάσσιας περιοχής, περιλαμβάνει 123 είδη ψαριών από τα οποία μόνο τα 10 από αυτά έχουν πιθανή παρουσία σήμερα. Ακόμη, περιλαμβάνει υγροτοπικούς οικοτόπους, δασάκια από άγριες ελιές, καλλιεργούμενους ελαιώνες, βοσκότοπους, παράκτια και παραποτάμια δάση, θίνες και αμμώδεις χερσότοπους.

Το Δέλτα του ποταμού Καλαμά

Βρίσκεται σε απόσταση λίγων μόλις χιλιομέτρων από τα σύνορα με την Αλβανία, στις ακτές του Ιονίου πελάγους και αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους υγροτόπους της Δυτικής Ελλάδας αλλά και της Ευρώπης. Περιλαμβάνει τις εκβολές της παλιάς και νέας κοίτης του, τις λιμνοθάλασσες Ρηχό, Βατάτσα, Λούτσα Παπαδιά, Βοντάς κ.α., τους βαλτώδεις σχηματισμούς γύρω από αυτές και την χερσαία εύφορη περιοχή που έχει δημιουργηθεί με τα χρόνια από τις αποθέσεις του ποταμού. Η έκταση της προστατευόμενης περιοχής του Δέλτα Καλαμά ανέρχεται σε 8.531 εκτάρια. Η περιοχή είναι σημαντική τόσο σε Εθνικό επίπεδο (περιοχή προστασίας της φύσης, Ν.1650/86, άρθρο 19, παραγρ.2), όσο και σε Ευρωπαϊκό (έχει χαρακτηριστεί Ειδική Ζώνη Διατήρησης με κωδικό GR 2120001 και Ζώνη Ειδικής Προστασίας για πουλιά με κωδικό GR 2120005), εξαιτίας της πλούσιας βιοποικιλότητας που παρουσιάζει, αλλά και της γεωγραφικής της θέσης που είναι σημαντική εφόσον αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της Δυτικής μεταναστευτικής οδού των πουλιών.

Ο χλωριδικός πλούτος του ανέρχεται στα 1311 είδη και υποείδη (μία από τις υψηλότερες καταγεγραμμένες φυτοποικιλότητες, σε επίπεδο αριθμού ειδών), ενώ αντίστοιχα στην περιοχή του βρίσκουν καταφύγιο περισσότερα από 174 είδη πουλιών, μερικά από τα οποία είναι σπάνια και απειλούμενα. Η ποικιλότητα στην υπόλοιπη πανίδα αφορά 30 είδη ψαριών από τα οποία το μικρό ψαράκι Valencia letourneuxi αποτελεί σπάνιο και προστατευόμενο είδος, 16 είδη ερπετών, 22 είδη θηλαστικών, 5 είδη αμφιβίων και 29 είδη ασπονδύλων.

Έλη

Έλη είναι πολύ ρηχές υδατοσυλλογές με μόνιμη ή περιοδική κατάκλυση νερού (συνήθως περιοδική). Έλη σχηματίζονται συνήθως εκεί, όπου συρρέουν όμβρια, πηγαία ή επιφανειακά νερά και εμποδίζεται η απορροή τους από γεωμορφολογικούς κυρίως παράγοντες. Τα έλη μπορούν να χωριστούν σε παράκτια και εσωτερικά. Τα παράκτια χωρίζονται σε υφάλμυρα και αλμυρά (αλοέλη). Η αλατότητα του νερού των αλοελών μπορεί το καλοκαίρι να υπερβαίνει εκείνη του νερού της θάλασσας. Τα αλμυρά και υφάλμυρα έλη βρίσκονται ως επί το πλείστον δίπλα σε λιμνοθάλασσες και φιλοξενούν είδη φυτών προσαρμοσμένων σε συνθήκες υψηλής αλατότητας (αλόφυτα), όπως αυτά του γένους Salicornia. Πολλά έλη γλυκού νερού σχηματίζονται στην συμβολή δύο ρεουσών υδατοσυλλογών και δίπλα από εσωτερικές λίμνες γλυκού νερού. Η πλούσια βλάστηση που αναπτύσσεται στα έλη διακρίνεται σε ελόβια και υδρόβια. Τα ελόβια φυτά αναπτύσσονται στα μέρη του έλους, στα οποία η στάθμη του υδροφόρου ορίζοντα είναι κοντά στην εδαφική επιφάνεια (λίγο πιο πάνω ή λίγο πιο κάτω από αυτήν), ενώ σε πιο βαθιά νερά ευδοκιμούν τα υδρόβια φυτά. Από τα ελόβια κι εν μέρει τα υδρόβια φυτά και τα υπολείμματά τους προέρχονται τα φυτικά συστατικά, που συνιστούν την τύρφη. Ελος, στο οποίο έχει αποτεθεί τύρφη ή ακολουθία στρωμάτων τύρφης με ενδεχόμενη συμμετοχή και άλλων οργανικών ιζημάτων, συνολικού πάχους τουλάχιστον 30 cm, καλείται τυρφώνας. Σήμερα τα έλη που μας απέμειναν προστατεύονται από εθνικές, ευρωπαϊκές και διεθνείς κανονιστικές πράξεις ως πολύτιμα υγροτοπικά οικοσυστήματα με μεγάλη ποικιλότητα ειδών.

Τα σημαντικότερα μέρη της Ελλάδας όπου υπάρχουν έλη και τυρφώνες είναι τα εξής:

Ελατιά, Λαϊλιάς, Φίλιπποι, Νησί (Μακεδονία), Καλή Πεδιάδα, Βόρας, Μικρή Πρέσπα, Χειμαδίτιδα, Ιωάννινα, Καλοδίκι, Κορώνη, Βουλκαριά, Κατούνα, Κερί, Αγουλινίτσα, Χωτούσα, Άγιος Φλώρος, Κωπαΐδα.

Λίμνες

Ως λίμνη νοείται ο υγροβιότοπος που αποτελείται από μάζες νερού, γλυκού ή αλμυρού, αλλά και γενικότερα μάζες υγρού (πχ. μεθάνιο), συγκεντρωμένες σε κοιλότητες της επιφάνειας της γης, φαινομενικά στάσιμες και χωρίς άμεση επικοινωνία με την θάλασσα. Τα βάθη των λιμνών είναι σχετικά μικρά σε σχέση με των Ωκεανών και των Θαλασσών. Οι περισσότερες λίμνες είναι λίμνες γλυκού νερού και σχηματίζονται κατά το πλείστον μακριά από τις ακτές της θάλασσας ως αποτέλεσμα τεκτονικών ή ηφαιστειακών δυνάμεων ή από την δράση των παγετώνων. Λιμνοθάλασσες μπορούν να μετατραπούν σε λίμνες γλυκού νερού, όταν για κάποιο λόγο διακοπεί η εισροή αλμυρού νερού από την θάλασσα και υπάρχει ικανοποιητική εισροή γλυκού νερού από ρέουσες υδατοσυλλογές. Υπάρχουν και λίμνες με αλμυρό ή υφάλμυρο νερό, όταν το υπόστρωμά τους περιέχει πολλά διαλυτά άλατα ή όταν δέχονται εισροές αλμυρού νερού.

Οι μεγαλύτερες φυσικές λίμνες της Ελλάδας ενδεικτικά είναι οι εξής:

Τριχωνίδα

Είναι η μεγαλύτερη λίμνη της Ελλάδας. Βρίσκεται στο νότιο τμήμα του νομού Αιτωλοακαρνανίας, 6 χλμ. ΝΑ του Αγρινίου, ανάμεσα στα βουνά Παναιτωλικό και Αράκυνθο, και δέχεται τα νερά από τα υδάτινα ρεύματα αυτών των βουνών, όπως και η γειτονική της Λυσιμαχία, από την οποία την χωρίζει μία λωρίδα γης πλάτους 2 χλμ. Τα πλεονάζοντα νερά της Τριχωνίδας διοχετεύονται με διώρυγα στην Λυσιμαχία και από κει με διώρυγα στον Αχελώο ποταμό. Έχει σχήμα επίμηκες και τοξοειδές και χαμηλές όχθες. Έχει επιφάνεια 95,8 τετραγωνικά χιλιόμετρα, μέγιστο μήκος 21,5 χλμ. και μέγιστο βάθος 58 μέτρα. Πέρα από την φυσική της ομορφιά η περιοχή διαθέτει και μεγάλη βιοποικιλότητα. Η Τριχωνίδα αποτελεί μία από τις λίγες περιοχές της Ελλάδας που συναντάται η βίδρα. Η λίμνη διαθέτει ιδιαίτερα πλούσια ορνιθοπανίδα καθώς έχουν παρατηρηθεί σε αυτήν περισσότερα από 200 είδη πουλιών μερικά από τα οποία ιδιαίτερα σπάνια όπως ο πορφυροτσικνιάς. Η Τριχωνίδα φιλοξενεί επίσης 25 είδη ψαριών, 11 από τα οποία είναι ενδημικά στην Ελλάδα. Στις όχθες της λίμνης υπάρχουν πανέμορφα δάση από πλατάνια, λεύκες, ιτιές και πικροδάφνες

Βόλβη

Η λίμνη Βόλβη, βρίσκεται στον Νομό Θεσσαλονίκης ανατολικά από την πόλη της Θεσσαλονίκης σε απόσταση 35 χλμ. και 8 χλμ. δυτικά από την θάλασσα του Στρυμονικού κόλπου, στην λεκάνη της Μυγδονίας, στον Δήμο Βόλβης. Αποτελεί την δεύτερη μεγαλύτερη λίμνη της Ελλάδας και είναι διατεταγμένη σε σειρά με την λίμνη Κορώνεια σε απόσταση 11,5 χλμ. από αυτήν. Μαζί οι δυο λίμνες σύμφωνα με την συνθήκη Ραμσάρ αποτελούν υγρότοπο διεθνούς σημασίας με την ονομασία «Λίμνες Κορώνεια - Βόλβη». Στα ανατολικά της βρίσκονται τα στενά της Ρεντίνας ή αλλιώς Μακεδονικά Τέμπη. Η λίμνη Βόλβη έχει σχήμα επίμηκες με έκταση 75,456 τετραγωνικά χιλιόμετρα με μέγιστο βάθος 36-37 μέτρα. Διαθέτει πλούσια ιχθυοπανίδα, που περιλαμβάνει 24 είδη ψαριών, ανάμεσά τους το ψάρι Λιπαριά που είναι ενδημικό της λίμνης και δεν συναντάται σε κανένα άλλο μέρος του κόσμου. Στην περιοχή υπάρχουν 245 είδη πτηνών μεταξύ αυτών και πολλά αποδημητικά. Στην νότια πλευρά της υπάρχει το μοναδικής οικολογικής αξίας παραλίμνιο δάσος της Απολλωνίας. Η λίμνη Βόλβη είναι ένας από τους 11 ελληνικούς υγροτόπους που προστατεύονται από τη συνθήκη Ραμσάρ.

Βεγορίτιδα

Η λίμνη Βεγορίτιδα ή Οστρόβου έχει έναν υπερτοπικό χαρακτήρα, καθώς διοικητικά ανήκει στους νομούς Πέλλας και Φλώρινας και στους Δήμους Αμυνταίου, Φιλώτα και Βεγορίτιδας. Περιβάλλεται από τα όρη Βέρνο, Βόρας και Βέρμιο και αποτελεί το χαμηλότερο σημείο του συμπλέγματος των λιμνών Ζάζαρης, Χειμαδίτισας και Πετρών, των οποίων δέχεται τα νερά μέσα από σύστημα διωρύγων και σήραγγας. Είναι μια από τις μεγαλύτερες φυσικές λίμνες της χώρας με έκταση 54,31 τετραγωνικά χιλιόμετρα μέγιστο βάθος 70 μέτρα και βρίσκεται σε υψόμετρο 540 μέτρα. Αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα καταφύγια ορνιθοπανίδας της Βόρειας Ελλάδας. Οι απόκρημνες όχθες της αποτελούν ιδανικό καταφύγιο για πλήθος άγριων πουλιών, όπως οι ασπροπάπηδες, οι αετογερακίνες, καθώς και για το παγκοσμίως απειλούμενο κιρκινέζι και έχει χαρακτηρισθεί ως Περιοχή Κοινοτικού Ενδιαφέροντος στο Ευρωπαϊκό Οικολογικό Δίκτυο Natura 2000. Στην περιοχή έχουν καταγραφεί 162 είδη πουλιών από τα οποία φωλιάζουν τα 87. Στην λίμνη ζούνε αρκετά σπάνια είδη, όπως οι αργυροπελεκάνοι, οι ροδοπελεκάνοι, οι λαγγόνες και οι βαλτόπαπιες, καθώς επίσης αμφίβια, ερπετά και άλλα θηλαστικά. Έχουν καταγραφεί 20 είδη ψαριών ενώ σημαντική είναι η παρουσία στα πιο βαθιά νερά της καραβίδας του γλυκού νερού.

Βιστωνίδα

Η λίμνη Βιστονίδα, στα σύνορα των νομών Ξάνθης και Ροδόπης, συνδέεται με τη λιμνοθάλασσα του Πόρτο Λάγος και είναι η απορροή δύο ποταμών, του Κόσυνθου και του Κομψάτου. Η Βιστωνίδα χωρίζεται από την θάλασσα με μια στενή λουρίδα γης από αμμώδεις προσχώσεις και επικοινωνεί με αυτήν με κανάλια. Στα ανατολικά ένα φυσικό κανάλι, με δύο στόμια προς την λίμνη, την ενώνει με την θάλασσα μέσω της λιμνοθάλασσας του Πόρτο Λάγους, ενώ στα δυτικά ένα τεχνητό κανάλι, κατασκευασμένο την δεκαετία του ’50, την ενώνει απευθείας με την θάλασσα. Συνέπεια αυτής της επικοινωνίας είναι το μοναδικό για την Ελλάδα, φαινόμενο στο βόρειο τμήμα της να έχει γλυκό νερό, καθώς δέχεται εισροές από τα ποτάμια ενώ στο νότιο αλμυρό ή υφάλμυρο ανάλογα με τις μετακινήσεις του νερού της θάλασσας από και προς αυτήν. Έχει συνολική έκταση 45 τετραγωνικά χιλιόμετρα και το μέσο βάθος υπολογίζεται στα 4 μέτρα. Η λίμνη περιβάλλεται από καλαμιώνες, έχει ζώνες αρμυρικιών, αλίπεδα, παραποτάμια δάση καθώς και υγρά λιβάδια. Τα αβαθή ύδατά της προσφέρονται για ιχθυοτροφικές δραστηριότητες, με την εκμετάλλευση των μετακινήσεων των ψαριών από και προς το εσωτερικό της κυρίως για πολλαπλασιασμό. Έχουν καταγραφεί 264 είδη πουλιών μερικά από τα οποία ιδιαίτερα σπάνια όπως το κεφαλούδι, η λαγγόνα και η νανόχηνα. Ακόμη, έχουν καταμετρηθεί 61 είδη ψαριών που μαζί με αυτά που εισέρχονται από την θάλασσα ανέρχονται. Επίσης 20 είδη θηλαστικών, 19 είδη ερπετών και 11 αμφιβίων προσθέτουν βιοποικιλότητα στην πανίδα του βιοτόπου. Η Ελλάδα μετά την επικύρωση της συνθήκης Ραμσάρ, (ΝΔ 191/1974), περιέλαβε τον υδροβιότοπο της Βιστωνίδας στον κατάλογο Natura 2000, των προστατευομένων οικοτόπων και υγροβιοτόπων της χώρας μαζί με τα είδη χλωρίδας και πανίδας αυτών.

Μικρή και Μεγάλη Πρέσπα

Η Μικρή Πρέσπα είναι μακρόστενη λίμνη, με το μέγιστο μήκος της να φθάνει τα 13,6 χιλιόμετρα και το νοτιότερο άκρο της να καταλήγει στην Αλβανία. Η επιφάνεια της είναι 48,5 τ.χλμ., από τα οποία τα 5 τ.χλμ. βρίσκονται στην Αλβανία. Το βαθύτερο σημείο της είναι 8,4 μέτρα, ενώ το μέσο βάθος της είναι 4 μέτρα. Δημιουργήθηκε από την κάποτε ενιαία Πρέσπα, εξαιτίας της απόθεσης υλικών από το ρυάκι-χείμαρρο του Αγίου Γερμανού. Αφότου δημιουργήθηκε μία στενή λωρίδα γης μεταξύ των δύο Πρεσπών, έγινε εκτροπή του χειμάρρου, την περίοδο 1936-1945, ώστε να εκβάλει στη Μεγάλη Πρέσπα. Στην Μικρή Πρέσπα σχηματίζονται δύο νησίδες ο Άγιος Αχίλλειος και το Βιδρονήσι ή Βιτρινέτσι. Στον Άγιο Αχίλλειο υπάρχει οικισμός ο οποίος είναι ένας από τους δύο οικισμούς της Ελλάδας που είναι χτισμένοι σε νησιά λιμνών (ο άλλος είναι ο οικισμός στο νησί της λίμνης των Ιωαννίνων). Το νησί ενώνεται με την απέναντι στεριά με μία πεζογέφυρα.

Η Μεγάλη Πρέσπα είναι η τρίτη μεγαλύτερη λίμνη της Βαλκανικής χερσονήσου, μετά την λίμνη Σκόδρα και την Οχρίδα. Βρίσκεται στο νοτιοδυτικό τμήμα της χερσονήσου, μεταξύ των κρατών Ελλάδας, Σκοπίων και Αλβανίας. Η συνολική έκταση της λίμνης είναι 273 τ.χλμ.. Περίπου το 60% της λίμνης, ανήκει στα Σκόπια, ενώ στην Ελλάδα ανήκουν 39,4 τ.χλμ. (22%) και στην Αλβανία, το 18%. Η λίμνη βρίσκεται σε υψόμετρο 850 μέτρων. Συνδέεται στα νότια με την γειτονική της Μικρή Πρέσπα, από την οποία απέχει περίπου 300 μέτρα. Η Μεγάλη Πρέσπα είναι 10 μ. χαμηλότερα από την Μικρή Πρέσπα.

Ο Εθνικός δρυμός Πρεσπών δημιουργήθηκε το 1974. Προστατεύεται από ελληνικές, ευρωπαϊκές καθώς και διεθνείς συμβάσεις, ενώ η λίμνη Μικρή Πρέσπα προστατεύεται και από την συνθήκη Ραμσάρ ως μοναδικός υγροβιότοπος. Το 1991 δημιουργήθηκε η Εταιρία Προστασίας Πρεσπών με τη βοήθεια της WWF που στήριξε τις προσπάθειες του τοπικού πληθυσμού να αναδείξουν και να προστατέψουν το φυσικό πλούτο της περιοχής τους.

Στις Πρέσπες απαντούν πάνω από 40 είδη θηλαστικών, περί τα 260 είδη πτηνών, 11 αμφιβίων, 20 είδη ερπετών και 15 είδη ιχθύων, ενώ στην πλούσια χλωρίδα της περιλαμβάνονται περισσότερα από 1300 είδη φυτών και μια συστάδα υπεραιωνόβιων βουνοκυπάρισσων. Όσον αφορά στην πτηνοπανίδα σημαντικότερη θεωρείται η παρουσία των δύο ειδών πελεκάνου, (ροδοπελεκάνου και αργυροπελεκάνου), ιδιαίτερα του δευτέρου, που είναι σπάνιο είδος παγκοσμίως.

Άλλες φυσικές λίμνες ενδεικτικά:

• Κορώνεια βρίσκεται στην Μακεδονία (Θεσσαλονίκη) έχει επιφάνεια 42,823 τ.χλμ. και βάθος 1 μέτρο
• Ορεστιάδα (Καστοριάς) βρίσκεται στην Μακεδονία (Καστοριά) έχει επιφάνεια 28,655 τ.χλμ. και βάθος 9 μέτρα
• Παμβώτιδα βρίσκεται στην Ήπειρο έχει επιφάνεια19,470 τ.χλμ. και βάθος 11μέτρα
• Υλίκηβρίσκεται στην Στερεά Ελλάδα έχει επιφάνεια 19,118 τ.χλμ. και βάθος 24 μέτρα
• Δοϊράνη βρίσκεται στην Μακεδονία (Κιλκίς)έχει επιφάνεια 15,350 τ.χλμ. και βάθος 4 μέτρα
• Αμβρακία βρίσκεται στην Στερεά Ελλάδα έχει επιφάνεια 14,477 τ.χλμ. και βάθος 40 μέτρα
• Λυσιμαχία βρίσκεται στην Στερεά Ελλάδα έχει επιφάνεια 13,085 τ.χλμ. και βάθος 9 μέτρα
• Πετρώνβρίσκεται στην Μακεδονία (Φλώρινα) έχει επιφάνεια 12,294 τ.χλμ. και βάθος 3 μέτρα
• Παραλίμνη βρίσκεται στην Στερεά Ελλάδα έχει επιφάνεια 10,930 τ.χλμ. και βάθος 38,5 μέτρα
• Χειμαδίτιδα βρίσκεται στην Μακεδονία (Φλώρινα) έχει επιφάνεια 10,8 τ.χλμ. και βάθος 2,5μέτρα
• Οζερόςβρίσκεται στην Στερεά Ελλάδα έχει επιφάνεια 9,450 τ.χλμ. και βάθος 10 μέτρα
• Βουλκαρία βρίσκεται στην Στερεά Ελλάδα έχει επιφάνεια 9,207 τ.χλμ. και βάθος 2,5 μέτρα
• Δύστοςβρίσκεται στην Στερεά Ελλάδα (Εύβοια) έχει επιφάνεια 5,165 τ.χλμ. και βάθος 3 μέτρα
• Πικρολίμνηβρίσκεται στην Μακεδονία (Κιλκίς) έχει επιφάνεια 3,772 τ.χλμ. και βάθος 1 μέτρο
• Στυμφαλία βρίσκεται στην Πελοπόννησο έχει επιφάνεια 3,545 τ.χλμ. και βάθος 5μέτρα
• Μητρικού (Ισμαρίδα) βρίσκεται στην Θράκη (Ροδόπη) έχει επιφάνεια 2,524 τ.χλμ. και βάθος 1,5μέτρο
• Σαλτίνηβρίσκεται στην Στερεά Ελλάδα έχει επιφάνεια 1,986 τ.χλμ.
• Ζάζαρη βρίσκεται στην Μακεδονία (Φλώρινα) έχει επιφάνεια 1,845 τ.χλμ. και βάθος 3 μέτρα
• Καϊάφαβρίσκεται στην Πελοπόννησο έχει επιφάνεια 1,680 τ.χλμ.
• Μόρφη βρίσκεται στην Ήπειρο έχει επιφάνεια 0,970 τ.χλμ.
• Λάμιαβρίσκεται στην Πελοπόννησο έχει επιφάνεια 0,562 τ.χλμ.
• Κουρνά βρίσκεται στην Κρήτη έχει επιφάνεια 0,501 τ.χλμ.
• Πωγωνίτσα βρίσκεται στην Στερεά Ελλάδαέχει επιφάνεια 0,437 τ.χλμ.
• Ζηρός βρίσκεται στην Ήπειρο έχει επιφάνεια 0,372 τ.χλμ.
• Προντάνη βρίσκεται στην Ήπειρο έχει επιφάνεια 0,333 τ.χλμ.
• Ζαραβίνα βρίσκεται στην Ήπειρο έχει επιφάνεια 0,275 τ.χλμ. και βάθος 31,5 μέτρα
• Κόκκαλα βρίσκεται στην Στερεά Ελλάδα έχει επιφάνεια 0,237τ.χλμ.
• Μικρή Σαλτίνηβρίσκεται στην Στερεά Ελλάδα έχει επιφάνεια 0,188τ.χλμ
• Κουμουνδούρου βρίσκεται στην Στερεά Ελλάδα (Αττική) έχει επιφάνεια 0,148 τ.χλμ. και βάθος 5 μέτρα
• Αεροφωλιές βρίσκεται στην Μακεδονία έχει επιφάνεια 0,144τ.χλμ.
• Σαΐταβρίσκεται στην Ήπειρο έχει επιφάνεια 0,134τ.χλμ.
• Αβιλαριάςβρίσκεται στην Στερεά Ελλάδα έχει επιφάνεια 0,125 τ.χλμ.
• Μουστόςβρίσκεται στην Πελοπόννησο έχει επιφάνεια 0,102 τ.χλμ.
• Νυμφώνβρίσκεται στην Θράκη (Έβρος)
• Τσεκούρι βρίσκεται στην Θράκη (Έβρος)
• Σκεπή βρίσκεται στην Θράκη (Έβρος)
• Σπίτια βρίσκεται στην Θράκη (Έβρος)
• Γυναίκαβρίσκεται στην Θράκη (Έβρος)

Τεχνητές λίμνες

Με τον όρο τεχνητή λίμνη αποκαλούμε κάθε λίμνη που σχηματίστηκε με κατασκευή φράγματος, συνήθως στη ροή ποταμού, αλλά και πολύ μικρότερων υδάτινων ρευμάτων, που προέρχονται από την ίδια λεκάνη απορροής, όπως είναι η Λίμνη του Μαραθώνα. Ο σκοπός της δημιουργίας τέτοιων λιμνών είναι η παραγωγή ενέργειας, η άρδευση, η ύδρευση και ο έλεγχος των πλημμυρών του ποταμού. Ο τεχνικός όρος που χρησιμοποιείται για την αναφορά στις τεχνητές λίμνες για άρδευση και ύδρευση είναι ταμιευτήρας. Στην Ελλάδα υπάρχουν πάνω από 23 τέτοιες λίμνες με συνολική επιφάνεια 358,235 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Η χρησιμότητα των τεχνητών λιμνών είναι ανεκτίμητη.

Οι μεγαλύτερες τεχνητές λίμνες της Ελλάδας ενδεικτικά είναι οι εξής:

Κρεμαστών

Η λίμνη Κρεμαστών είναι η μεγαλύτερη τεχνητή λίμνη της Ελλάδος η καθαρότερη στην Ευρώπη και η πέμπτη καθαρότερη παγκοσμίως. Δημιουργήθηκε μετά την κατασκευή του φράγματος των Κρεμαστών το 1965 από την συσσώρευση υδάτινων όγκων των ποταμών Αχελώου, Αγραφιώτη, Ταυρωπού και Τρικεριώτη. Η τεχνητή λίμνη που δημιουργήθηκε έχει χωρητικότητα 4.750.000.000 m³ νερού, επιφάνεια 81 τετραγωνικά χιλιόμετρα και βάθος 60 μέτρα. Βρίσκεται ανάμεσα στους νομούς Αιτωλοακαρνανίας και Ευρυτανίας οι οποίοι ενώνονται μέσω της Γέφυρας της Επισκοπής. Σε άλλο σημείο υπάρχει και η Γέφυρα της Τατάρνας κοντά στο ομώνυμο μοναστήρι. Η δημιουργία της λίμνης επηρέασε άμεσα την ζωή των τότε κατοίκων της περιοχής καθώς αρκετά χωριά βρέθηκαν κάτω από τα νερά της λίμνης αναγκάζοντας τους να αφήσουν τα σπίτια και τις περιουσίες τους. Την ίδια τύχη δυστυχώς είχαν πολλά ιστορικά γεφύρια και εκκλησίες ανάμεσα τους το ξακουστό γεφύρι του Μανώλη αλλά και ο βυζαντινός ναός της Επισκοπής ο οποίος ήταν κτίσμα του 8ου αιώνα και ήταν αφιερωμένος στην Παναγία. Η απαράμιλλη ομορφιά της λίμνης με τα γαλαζοπράσινα νερά, τα φιόρδ που δημιουργούνται αλλά και τα πολυάριθμα μικρά νησάκια που στέκουν διάσπαρτα μαγεύουν πραγματικά τον επισκέπτη κάνοντας τον να νομίζει ότι βρίσκεται σε κάποιον εξωτικό προορισμό. Η περιοχή είναι ενταγμένη στο πρόγραμμα Natura 2000.

Πολυφύτου

Η λίμνη Πολυφύτου είναι τεχνητή λίμνη του ποταμού Αλιάκμονα, στο νομό Κοζάνης. Σχηματίστηκε το 1973, μετά την κατασκευή του ομώνυμου φράγματος (Πολυφύτου) στον ποταμό και καλύπτει έκταση 74 τετραγωνικών χιλιομέτρων ενώ το μέγιστο βάθος της υπολογίζεται στα 91 μέτρα. Διασχίζεται από την Υψηλή Γέφυρα Σερβίων και την μικρότερη Γέφυρα Ρυμνίου. Η μεγαλύτερη έκταση της τεχνητής λίμνης (περίπου 70%) βρίσκεται στην επικράτεια του Δήμου Σερβίων. Στα νερά της λίμνης έχουν καταγραφεί 17 είδη ψαριών του γλυκού, ενώ στο Δέλτα του ποταμού Αλιάκμονα απαντώνται και πολλά ευρύαλα είδη. Η περιοχή του ταμιευτήρα Αλιάκμονα είναι σημαντικός βιότοπος για τα αρπακτικά πουλιά, διότι τους προμηθεύει τροφή, φώλιασμα και καταφύγιο. Η περιοχή χρησιμοποιείται επιπλέον και από μεταναστευτικά είδη σαν χειμερινό καταφύγιο. Έχουν καταγραφεί 128 είδη πουλιών, από τα οποία 82 φωλιάζουν εκεί. Αναφέρονται επίσης αρκετά είδη ερπετοπανίδας, ενώ σε ότι αφορά την πανίδα των θηλαστικών στην λίμνη και γύρω απ’ αυτήν, έχουν αναφερθεί 10 διαφορετικά είδη θηλαστικών.

Κερκίνη

Η Κερκίνη είναι μια τεχνητή λίμνη που σχηματίστηκε το 1932 με την δημιουργία φράγματος στον ποταμό Στρυμόνα. Το 1982, λόγω της μείωσης της χωρητικότητας της λίμνης εξαιτίας των φερτών υλών από τον Στρυμόνα, κατασκευάστηκε νέο φράγμα. Η έκταση της λίμνης δεν είναι σταθερή και ποικίλλει από 54.250 έως 72.110 στρέμματα ανάλογα με την εποχή. Το ίδιο και το βάθος της που φτάνει ως τα 35,5 μέτρα. Αποτελεί ιδιαίτερα προστατευμένο υδροβιότοπο και τοπίο σπάνιας ομορφιάς με θέα το βουνό Μπέλες και την κοιλάδα Σερρών. Θαυμασμό προκαλούν τα παραποτάμια δάση, τα νούφαρα, και η ποικιλία των ψαριών. Η Κερκίνη προστατεύεται από την σύμβαση Ραμσάρ, ως ένας από τους 10 υγρότοπους Διεθνούς Σημασίας της Ελλάδας, και αποτελεί περιοχή του Ευρωπαϊκού Δικτύου «Natura 2000». Στην περιοχή της Κερκίνης συναντούμε πολλά είδη θηλαστικών όπως το τσακάλι, το λύκο, την αγριόγατα, τη βίδρα, τη νυφίτσα, το ζαρκάδι, το λαγό, το αγριογούρουνο κ.λ.π. Υπάρχουν 10 είδη αμφίβιων και περίπου 20 είδη ερπετών. Η ιχθυοπανίδα είναι επίσης πλούσια αφού υπάρχουν 30 είδη ψαριών με κυριότερα τα χέλια. Στην περιοχή γύρω από την λίμνη έχουν καταγραφεί περίπου 300 είδη πουλιών. Ο αργυροπελεκάνος και η λαγγόνα που ζουν εκεί είναι μοναδικά στον κόσμο είδη, απειλούμενα με εξαφάνιση. Υπάρχουν και πολλά σπάνια αρπακτικά όπως ο χρυσαετός, ο βασιλαετός, ο πετρίτης, ενώ η περιοχή αποτελεί μοναδικό πεδίο έρευνας σχετικά με τους υγρότοπους και την διαχείριση τους.

Άλλες τεχνητές λίμνες ενδεικτικά είναι οι εξής:

• Καστρακίου βρίσκεται στην Στερεά Ελλάδα έχει επιφάνεια28,000 τ.χλμ. και βάθος 50 μέτρα
• Πλαστήρα βρίσκεται στην Θεσσαλία έχει επιφάνεια 24,000 τ.χλμ. και βάθος 60 μέτρα
• Πηνειού βρίσκεται στην Πελοπόννησο έχει επιφάνεια 19,895 τ.χλμ. και βάθος 60 μέτρα
• Θησαυρούβρίσκεται στην Μακεδονία (Δράμα)έχει επιφάνεια 20,000 τ.χλμ και βάθος 175 μέτρα
• Πουρναρίου βρίσκεται στην Ήπειρο έχει επιφάνεια 18,233τ.χλμ.
• Ποταμών βρίσκεται στην Κρήτη έχει επιφάνεια 16,000 τ.χλμ.
• Μόρνου βρίσκεται στην Στερεά Ελλάδα έχει επιφάνεια 15,050 τ.χλμ. και βάθος 103 μέτρα
• Αώου βρίσκεται στην Ήπειροέχει επιφάνεια 11,500 τ.χλμ.
• Σμοκόβουβρίσκεται στην Θεσσαλία έχει επιφάνεια 8,500 τ.χλμ. και βάθος 47 μέτρα
• Στράτου βρίσκεται στην Στερεά Ελλάδα έχει επιφάνεια 8,400 τ.χλμ. και βάθος 20 μέτρα
• Άγρα βρίσκεται στην Μακεδονία (Πέλλα)έχει επιφάνεια 5,800 τ.χλμ.
• Σφηκιά βρίσκεται στην Μακεδονία (Ημαθία) έχει επιφάνεια 4,300 τ.χλμ.
• Πλατανόβρυσηςβρίσκεται στην Μακεδονία (Δράμα) έχει επιφάνεια 3,250 τ.χλμ. και βάθος95 μέτρα
• Λάδωνα βρίσκεται στην Πελοπόννησος έχει επιφάνεια 3,048 τ.χλμ. και βάθος 25 μέτρα
• Μεταλλείου βρίσκεται στην Μακεδονία (Κιλκίς) έχει μήκος 2 χιλιόμετρα και βάθος 35 μέτρα
• Ασωμάτων βρίσκεται στην Μακεδονία (Ημαθία) έχει επιφάνεια 2,600 τ.χλμ.
• Μαραθώνα βρίσκεται στην Στερεά Ελλάδα (Αττική) έχει επιφάνεια 1,027 τ.χλμ. και βάθος 54 μέτρα
• Λούρου βρίσκεται στην Ήπειρο έχει επιφάνεια 0,150 τ.χλμ.
• Γρατινής βρίσκεται στην Θράκη (Ροδόπη) έχει βάθος 48 μέτρα
• Αγίου Γεωργίου Γρεβενών βρίσκεται στην Μακεδονία (Γρεβενών) έχει βάθος 19 μέτρα

       

Λιμνοθάλασσες

Οι λιμνοθάλασσες είναι παράκτιες υδάτινες περιοχές με μικρό βάθος και συνήθως χωρίζονται από την γειτονική θαλάσσια περιοχή με φυσικό φράκτη την αμμολουρίδα η οποία διαχωρίζει και ουσιαστικά συντηρεί την λιμνοθάλασσα. Η δημιουργία των λιμνοθαλασσών γίνεται είτε από την ίδια την φύση ή πολλές φορές και τεχνητά. Η φυσική διαμόρφωση μπορεί να προέρθει από επίπεδες και αμμώδεις ακτές ή από εκβολή ποταμού και κατάλληλη δράση των θαλασσίων ρευμάτων. Τα νερά των λιμνοθαλασσών προέρχονται από τα ατμοσφαιρικά κατακρημνίσματα, από ποταμούς ή χείμαρρους και από την θάλασσα, γι αυτό και είναι υφάλμυρα, από την ανάμειξη θαλάσσιου και γλυκού νερού κι έχουν θερμοκρασία διαφορετική από αυτήν της θάλασσας. Επίσης η ποικιλότητα της πανίδα τους είναι σημαντικά μικρότερη από την θαλάσσια και για όλους αυτούς τους λόγους γίνονται ένας θαυμαστός τόπος για την διατροφή ορισμένων ειδών ψαριών.

Η Ελλάδα έχει πολλές λιμνοθάλασσες που σχηματίζονται σε εκβολές μεγάλων ποταμών, όπως στις εκβολές του Αχελώου στον νομό Αιτωλοακαρνανίας, ή του Αράχθου στον νομό Άρτας. Οι λιμνοθάλασσες αποτελούν πολύ σημαντικούς υδροβιότοπους και πολλές είναι ενταγμένες στο δίκτυο Natura 2000. Μερικές λιμνοθάλασσες μένουν ανοιχτές από τον Φεβρουάριο μέχρι τον Μάιο, που μπαίνουν και τα περισσότερα ψάρια. Μετά κλείνουν και αργότερα αρχίζει το ψάρεμα, που γίνεται κυρίως με καλαμωτές και διβάρια. Η λειτουργία αυτή των λιμνοθαλασσών ως ιχθυοτροφείων προσφέρει κάθε χρόνο στην Ελλάδα 8.000 ως 9.000 τόνους ψάρια.

Οι σημαντικότερες λιμνοθάλασσες της Ελλάδας είναι οι εξής:

• του Μεσολογγίου
• του Αιτωλικού
• της Βιστωνίδας - Πόρτο Λάγος
• της Ροδιάς στον Αμβρακικό κόλπο
• του Λογαρού στον Αμβρακικό κόλπο
• του Τσουκαλιό στον Αμβρακικό κόλπο
• του Κοτυχίου
• του Διβαρίου Πύλου
• η Βουλισμένη του Αγίου Νικολάου Κρήτης
• της Αταλάντης στον Βόρειο Ευβοϊκό κόλπο
• της Γιάλοβας
• η Χορταρόλιμνη
• οι Αλυκές της Λευκίμμης(Υγρότοπος)
• η Αλυκή της Λήμνου
• η Πάπα
• Προκόπου
• Κούταβος

Πηγές

Η πηγή είναι μία συγκεντρωμένη εκροή υπόγειου νερού που εμφανίζεται στην επιφάνεια του εδάφους ως ένα ρεύμα νερού που ρέει ελεύθερα. Οι πηγές και οι αναβλύσεις συνδέονται στενά με τον κύκλο του νερού στην φύση. Τα νερά των βροχών διεισδύουν στο υπέδαφος όπου συγκεντρώνονται σε υπόγειους ταμιευτήρες και στην συνέχεια βρίσκουν διέξοδο στην επιφάνεια μέσω των πηγών. Μία πηγή μπορεί να εκτινάσσει νερό με πίεση σχηματίζοντας πίδακα ή να αναβλύζει νερό από υψόμετρο σχηματίζοντας καταρράκτη. Η πηγή διαστέλλεται από την διαρροή νερού που είναι μία πιο αργή κίνηση υπόγειου νερού προς την επιφάνεια του εδάφους συνήθως μη σημειακή, αλλά εκτενής (γραμμικά ή δισδιάστατα). Οι διαρροές νερού μπορούν να σχηματίζουν τοπικά τέλματα (λίμνες) ή ροές (ποτάμια) ή να εξατμίζονται, ανάλογα με την παροχή της διαρροής, την τοπογραφία και το κλίμα.

Συνήθως στην Ελλάδα οι τοποθεσίες αυτές έχουν εμβαδόν πολύ λίγων τετραγωνικών μέτρων και, σπανιότερα, μερικών εκατοντάδων τετραγωνικών μέτρων. Πρέπει να τονιστεί όμως ότι στην οικολογία των υγροτόπων με τον όρο πηγή υποδηλώνεται όχι απλώς ο τόπος από όπου αναβλύζει νερό αλλά όλο το υγροτοπικό οικοσύστημα, του οποίου η δημιουργία και η διατήρηση οφείλεται σε αυτό το αναβλύζον, το πηγαίο νερό. Τα οικοσυστήματα των πηγών είναι από τα σπανιότερα στην Ελλάδα και συνολικά καλύπτουν ελάχιστη έκταση. Αυτό οφείλεται τόσο στην σχετική σπανιότητα των τοποθεσιών από όπου αναβλύζουν υπόγεια νερά αξιόλογου όγκου όσο και στο γεγονός ότι τα πηγαία νερά είναι γενικά υψηλής ποιότητας, οπότε χρησιμοποιούνται κατά προτεραιότητα ως πόσιμα.

Μια ιδιαίτερη κατηγορία πηγών είναι οι θερμοπηγές. Το νερό πολλών θερμοπηγών χρησιμοποιείται για θέρμανση χώρων ή για ιαματικούς σκοπούς.

(Σημείωση: Ειδικότερη αναφορά στις ιαματικές πηγές υπάρχει στην ενότητα Περιβάλλον-Ηφαίστεια)

Αλυκές

Αλυκή, ονομάζεται ο τόπος παραγωγής του αλατιού όταν αυτή γίνεται από εξάτμιση θαλάσσιου νερού µε την επίδραση της θέρμανσης από τον ήλιο και τον αέρα. Αλυκή ονομάζεται ο τόπος παραγωγής του αλατιού όταν αυτή γίνεται από εξάτμιση θαλάσσιου νερού με την επίδραση της θέρμανσης από τον ήλιο και τον αέρα. Συνήθως είναι επίπεδο τμήμα κοντά στην παραλία, κατάλληλα διαμορφωμένο, όπου παρασκευάζεται αλάτι, αφού εξατμιστεί το θαλασσινό νερό. Για την ύπαρξη της αλυκής είναι απαραίτητο το έδαφος να μην είναι υδατοπερατό, συνήθως λοιπόν οι αλυκές έχουν αργιλικό υπόστρωμα που συγκρατεί το νερό. Οι αλυκές αποτελούνται από αβαθείς δεξαμενές που διαιρούνται σε επιμέρους διαμερίσματα και μέσα σε αυτές κυκλοφορεί θαλασσινό νερό το οποίο, μετά την εξάτμισή του, αφήνει το αλάτι που περιείχε. Το αλάτι που λαμβάνεται από τις αλυκές πριν έρθει στην κατανάλωση υφίσταται κατάλληλη κατεργασία για να καθαριστεί. Το αλάτι που παράγεται διατίθεται για χρήση στην μαγειρική, στην χημική βιομηχανία σαν πρώτη ύλη και στην βιομηχανία αλιπάστων. Οι αλυκές είναι συνήθως ιδανικά μέρη για την συγκέντρωση αποδημητικών πτηνών και έτσι σε αρκετές περιπτώσεις χαρακτηρίζονται ως προστατευόμενες περιοχές.

Οι αλυκές στην Ελλάδα είναι οι τόποι παραγωγής αλατιού από αρχαιοτάτων χρόνων. Την δεκαετία του 1840 λειτουργούσαν 8 αλυκές, ενώ στις αρχές του 20ου αιώνα υπήρχαν 16 και στα χρόνια του Μεσοπολέμου 25. Από το 1996 λειτουργούν 8 στις εξής περιοχές:

• στην Αιτωλοακαρνανία
• στην Λέσβο
• στο Κίτρος Πιερίας
• στο Αγγελοχώρι Θεσσαλονίκης
• στην Μέση Κομοτηνής
• στην Νέα Κεσσάνη Ξάνθης

Εκβολές

Εκβολή στην γεωγραφία είναι το σημείο στο οποίο ένας ποταμός καταλήγει στην θάλασσα. Συχνά κατά την εκβολή τους οι ποταμοί διακλαδίζονται σε επιμέρους κλάδους καλύπτοντας συνολικά μεγάλες εκτάσεις. Οι εκτάσεις που καλύπτονται με αυτό τον τρόπο από τους κλάδους του ποταμού που εκβάλλει έχουν συνήθως τριγωνικό σχήμα και ονομάζονται δέλτα ποταμού. Ο όρος δέλτα ποταμού δηλώνει την έκταση που καλύπτει ένας ποταμός στην περιοχή των εκβολών του. Οι εκβολές των ποταμών έχουν διάφορες μορφές. Πιο συνηθισμένη είναι η περίπτωση σχηματισμού δέλτα, αλλά υπάρχουν και περιπτώσεις που ποταμοί εκβάλουν στην θάλασσα χωρίς να διασπώνται σε επιμέρους κλάδους. Άλλη περίπτωση εκβολής ποταμού είναι με σχηματισμό λιμνοθάλασσας στα σημεία εκβολής του. Αυτό οφείλεται στα φερτά υλικά που εναποθέτει ο ποταμός στην περιοχή που εκβάλλει δημιουργώντας μία πολύ ρηχή θάλασσα με πλάτος αρκετών χιλιομέτρων, στην οποία συνυπάρχει το γλυκό νερό του ποταμού και το αλμυρό της θάλασσας.

Ποταμοί

Ο ποταμός είναι το υδάτινο ρεύμα που χαρακτηρίζεται από μια σχετική συνέχεια και σταθερότητα τροφοδοσίας και με τομή κοίτης γενικά αρκετά ομαλή. Συνήθως αντιδιαστέλλεται από τον χείμαρρο, που έχει πιο ανώμαλους και απότομους αντίστοιχους χαρακτήρες· δεν είναι, όμως, πάντοτε δυνατή μια σαφής διάκριση μεταξύ τους. Το σημείο στο οποίο γεννιέται ένας ποταμός ονομάζεται πηγή. Ένας ποταμός μπορεί επίσης να προέρχεται από κάποια λίμνη, από ένα φρέαρ, (υπόγειο πηγάδι) ή από την ένωση κάποιων χειμάρρων. Τα νερά του ποταμού συνεχίζουν μέχρι να καταλήξουν κάπου. Αν τα νερά του χύνονται σε μία λίμνη ή στην θάλασσα, το μέρος εκείνο στο οποίο τα νερά του ενώνονται με αυτά της λίμνης ή της θάλασσας ονομάζονται εκβολή και καμιά φορά χρησιμοποιούμε πληθυντικό, εκβολές. Αν τα νερά του ενώνονται με αυτά ενός άλλου ποταμού, το σημείο στο οποίο ενώνονται το ονομάζουμε συμβολή των δύο ποταμών και τον μικρότερο από τους δύο ποταμούς, παραπόταμο.

(Σημείωση: Ειδικότερη αναφορά στους ποταμούς υπάρχει στην ενότητα Περιβάλλον- Ποτάμια).

Πηγές:

https://el.wikipedia.org/wiki/
http://www.ekby.gr/ekby/el/Greek_Wetlands_main_el.html
http://kpe-kastor.kas.sch.gr/the_lake/wetland/what_it_is.htm
http://helmepajunior.gr/zip/igrotopoi-elladas.pdf
http://www.neo.gr/website/ergasiamathiti/56.htm
http://history-pages.blogspot.gr/search/label/Υδροβιότοποι%20της%20Ελλάδας
http://www.topeiros.gr/portal/parousiasi/fisi-tourismos/124-deltanestou.html
http://www.dimosagias.gr/fusi-peribalon/item/200-delta-pineiou.html
http://www.kalamas-acherontas.gr/perioxes-eythinis/delta-kalama/viopoikilotita-delta-kalama
http://lithos.geology.upatras.gr/epy/tirfi.htm
http://www.info-karpenisi.gr/karpenisi-portal/tourism/sights/preview.jsp?id=14