Η ελευθερία του κάθε καλλιτέχνη να πραγματεύεται στο έργο του θέματα που τον εμπνέουν είναι ένα σχετικά σύγχρονο προνόμιο. Μάλιστα για να το αποκτήσει, οι προκάτοχοι του χρειάστηκε να εργαστούν σκληρά για να αποδείξουν στο κοινό την χαρισματική ικανότητα που είχαν να παρατηρούν τον κόσμο και να τον αναπαριστούν με ακρίβεια αλλά και άποψη.

Στην αρχαιότητα οι άνθρωποι ανάλογα με τον πολιτισμό στον οποίο ανήκαν είχαν και τις αντίστοιχες αντιλήψεις για τον κόσμο που τους περιβάλλει. Οι καλλιτέχνες καλούνταν να καταγράψουν τα στοιχεία της κουλτούρας τους, όχι μόνο για να διαδοθούν στους συγχρόνους τους, αλλά και για να κληροδοτηθούν στις επόμενες γενιές. Γι αυτό τα θέματα που καταπιάνονταν κυρίως ήταν θρησκευτικά, μυθολογικά και ιστορίες που αφηγούνταν κατορθώματα ηρώων και βασιλιάδων. Εξίσου αγαπητά ήταν κι όσα αφορούσαν το θέατρο, κυρίως τις κωμωδίες. Σπανιότερα βλέπουμε απεικονίσεις ζώων και τοπίων τα οποία συνήθως αποτελούν μέρη μιας αφήγησης κι όχι το κύριο αντικείμενο ενδιαφέροντος.

Με την διάδοση του χριστιανισμού σε όλη την Ευρώπη, οι καλλιτέχνες ασχολούνταν αυστηρά με θρησκευτικά θέματα τόσο εξαιτίας των κανόνων που είχαν θεσπιστεί όσο και των χορηγών που έκαναν συγκεκριμένες παραγγελίες. Αυτός ο περιορισμός συνεχίστηκε για αρκετό καιρό αλλά από την Αναγέννηση κι έπειτα άρχισε να μετριάζεται, καθώς η ανάπτυξη των γραμμάτων και οι αλλεπάλληλες επιστημονικές ανακαλύψεις οδήγησαν τους καλλιτέχνες στην μελέτη τους, αφού επιθυμούσαν να ανανεώσουν τα έργα τους απεικονίζοντας όλες τις νέες κατακτήσεις στα έργα τους.

Έτσι βλέπουμε μυθολογικά και αλληγορικά θέματα να επανέρχονται αλλά με χριστιανικό χαρακτήρα και θρησκευτικά θέματα με πιστότερους τύπους προς την πραγματικότητα. Η φύση και η ανατομία του ανθρωπίνου σώματος γίνονται πλέον αντικείμενο ενδιαφέροντος και μελέτης και απεικονίζονται σε ολοένα και περισσότερες εκφάνσεις.

Σταδιακά οι καλλιτέχνες άρχισαν να ασχολούνται με λιγότερο «ευγενικά» θέματα όπως η καθημερινότητα των κοινών ανθρώπων αντί των ευγενών, προσωπογραφίες, νεκρές φύσεις, αρχιτεκτονικά τοπία και τοπιογραφίες. Αρχικά το κοινό απαξίωσε αυτά τα έργα αφού δεν αφηγούνταν κάτι ξεχωριστό, αλλά δεν άργησαν να αναγνωρίσουν και να θαυμάσουν την ξεχωριστή ομορφιά τους, όχι μόνο γι αυτό που απεικονίζουν αλλά και για την τεχνική τους.

Με την αυγή του 20ου αιώνα οι καλλιτέχνες έχοντας αποκτήσει όλες τις δεξιότητες από τις γνώσεις των προκατόχων τους, θέλησαν να αποδώσουν στα έργα τους περισσότερο συναισθηματισμό και η θεματογραφία τους έχει άμεση συνάρτηση με τον ψυχικό τους κόσμο. Ο πόλεμος και οι συνέπειες του, η βιομηχανική επανάσταση, η τεχνολογία και η γνωριμία με εξωτικούς πολιτισμούς είναι θέματα που τους προβληματίζουν και σε συνδυασμό με την ψυχολογία τους, γεννιούνται νέες τάσεις.

Σταδιακά, άρχισε να μην έχει τόση σημασία η θεματολογία ενός έργου όσο το μήνυμα που μεταφέρει και ο τρόπος που αποδίδεται. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα ορισμένοι να αναζητήσουν τα συστατικά στοιχεία που συνθέτουν ένα έργο τέχνης και να τα αποσυνθέσουν. Απομόνωσαν τα χρώματα, τα σχήματα και τα επίπεδα και δημιούργησαν έργα ανεικονικά, αφηρημένα, μινιμαλιστικά. Απέδειξαν έτσι στο κοινό ότι οι νέες τους θεωρίες μπορούν δώσουν διαφορετική αξία στα έργα τέχνης. Έτσι γεννήθηκαν ποικίλες τάσεις που διαδόθηκαν παντού, έγιναν δεκτές από το κοινό και ελευθέρωσαν το πνεύμα του καλλιτέχνη να ασχοληθεί με όποιο θέμα τον εκφράζει.

************