ΑΡΧΑΙΟΙ ΝΑΟΙ

ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ ΑΛΕΑΣ
Ο ναός της Αλέας Αθηνάς ήταν ο μεγαλύτερος της Πελοποννήσου μετά τον ναό του Ολυμπίου Διός στην Ολυμπία και από τα σημαντικότερα ιερά κτίσματα της αρχαιότητας. Βρίσκεται στην Τεγέα στο χωριό Αλέα, 10 χλμ. από την Τρίπολη.

Το Ιερό του ναού της Αλέας Αθηνάς είναι κτίσμα του α' μισού του 4ου αιώνα π.Χ. Οι ανασκαφές απεκάλυψαν πως στην ίδια θέση υπήρχε ιερό και λατρεία θεάς από τα μυκηναϊκά χρόνια, αφού κάτω από τον ναό βρέθηκαν λείψανα ναού των αρχαϊκών χρόνων. Φαίνεται ότι ο αρχαίος ναός αυτός καταστράφηκε από πυρκαγιά γύρω στο 395 π.Χ.. Η ανοικοδόμησή του έγινε μάλλον στα χρόνια της βασιλείας του Αλεού, γιος του βασιλέως της Τεγέας Αφείδαντος 340 π.Χ. περίπου.

ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ ΑΦΑΙΑΣ
Σώζονται 24 από τις 34, συνολικά,κολώνες του ναού.Έχει κτιστεί το 480 π.Χ. μετά τη ναυμαχία της Σαλαμίνας.Περισσότερες πληροφορίες γιατην Αφαία μας δίνει ο Παυσανίαςαπό κάποιες παραδόσεις της Κρήτης.Σύμφωνα με αυτές, από το Δία και την Κάρμη γεννήθηκεη Βριτόμαρτις που αγαπούσε πολύτο κυνήγι και γι' αυτό τη συμπάθησε ιδιαίτερα η θεά Άρτεμις.Την ερωτεύτηκε όμως ο Μίνωας και για να γλιτώσει από αυτόνέπεσε στη θάλασσα και μπλέχτηκεστα δίχτυα κάποιον ψαράδωνπου την πήραν μαζί τους στο καράβι.

ΙΕΡΟ ΤΟΥ ΗΦΑΙΣΤΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ ΕΡΓΑΝΗΣ
Ο ναός του Ηφαίστου στον Αγοραίο Κολωνό, γνωστός και ως «Θησείο», αποτελεί το καλύτερα σωζόμενο δείγμα δωρικού ναού στην Ελλάδα και ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία του οικοδομικού προγράμματος του Περικλή. Οικοδομήθηκε λίγο μετά τα μέσα του 5ου αι. π.Χ. και ήταν αφιερωμένος στον Ήφαιστο και την Αθηνά Εργάνη, στο λόφο που δεσπόζει στην πλατεία της Αγοράς. Ο ναός έφερε πλούσιο γλυπτικό διάκοσμο με μετόπες στην ανατολική πλευρά και στις ανατολικές γωνίες της βόρειας και της νότιας πλευράς, ιωνική ζωφόρο πάνω από την περίσταση στον πρόναο και αετώματα που σώζονται σε κακή κατάσταση. Επέζησε των επιδρομών των Ερούλων και των Γότθων και μετατράπηκε σε χριστιανική εκκλησία του Αγίου Γεωργίου τον 7ο αιώνα, χρήση την οποία διατήρησε έως το 1833. Έκτοτε λειτούργησε ως μουσείο, ενώ μετά το 1950 ερευνήθηκε ανασκαφικά το εσωτερικό του.

ΙΕΡΟ ΤΟΥ ΔΙΑ & ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ ΣΩΤΕΙΡΑΣ
Ο ναός της Αθηνάς και του Διός Σωτήρος αποτελεί το πιο αξιόλογο ανασκαμμένο μνημείο της αρχαίας Φιγάλειας που εκτείνεται στη θέση της σημερινής ομώνυμης κοινότητας. Η Φιγάλεια υπήρξε μία από τις πλέον σημαντικές αρκαδικές πόλεις και αφιέρωσε το ναό του Επικουρίου Απόλλωνος στις Βάσσες. Ο ναός της Αθηνάς και του Διός Σωτήρος βρίσκεται στο χαμηλό λόφο "Κουρδουμπούλι" που υψώνεται στο νοτιοδυτικό άκρο της Αγοράς της αρχαίας πόλης. Πρόκειται για ορθογώνιο ναό με πρόναο και σηκό, και προσανατολισμό Α-Δ. Η περίοδος ζωής του εκτείνεται από τον 4ο αι. π.Χ. έως την πρώιμη ρωμαϊκή εποχή, ενώ θα πρέπει να υπήρξε και μία αρχαϊκή φάση. Ο ναός δεν αναφέρεται από τον Παυσανία και η ταύτιση των λατρευομένων θεοτήτων έγινε με βάση ενεπίγραφες βάσεις αγαλμάτων.

ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ ΚΡΑΝΑΙΑΣ
Ο κλασσικός ναός της Αθηνάς Κραναίας οικοδομήθηκε κατά το δεύτερο μισό του 5ου π.Χ. και υπέστη αρκετές αλλαγές στον πήλινο διάκοσμό του κατά τη διάρκεια της ιστορίας του. Το άγαλμα της θεάς είχε φιλοτεχνηθεί από τους Αθηναίους γλύπτες Τιμοκλή και Τιμαρχίδη, γιούς του Πολυκλή. Η θεά παριστανόταν ως πρόμαχος και η ασπίδα της ήταν απομίμηση της ασπίδας του αγάλματος της Αθηνάς Παρθένου στην Αθήνα.

 




ΠΑΡΘΕΝΩΝΑΣ
Ο Παρθενώνας αποτελεί το λαμπρότερο μνημείο της Αθηναϊκής πολιτείας και τον κολοφώνα του δωρικού ρυθμού. Η κατασκευή του ξεκίνησε το 448/7 π.Χ. και τα εγκαίνια έγιναν το 438 π.Χ. στα Μεγάλα Παναθήναια, ενώ ο γλυπτός διάκοσμος περατώθηκε το 433/2 π.Χ. Σύμφωνα με τις πηγές, οι αρχιτέκτονες που εργάστηκαν ήταν ο Ικτίνος, ο Καλλικράτης και πιθανόν ο Φειδίας, που είχε και την ευθύνη του γλυπτού διάκοσμου. Είναι ένας από τους λίγους ολομάρμαρους ελληνικούς ναούς και ο μόνος δωρικός με ανάγλυφες όλες του τις μετόπες. Πολλά τμήματα του γλυπτού διακόσμου, του επιστυλίου και των φατνωμάτων της οροφής έφεραν γραπτό διάκοσμο με κόκκινο, μπλε και χρυσό χρώμα. Χρησιμοποιήθηκε πεντελικό μάρμαρο, εκτός από το στυλοβάτη που κατασκευάστηκε από ασβεστόλιθο.

ΕΡΕΧΘΕΙΟΝ
Η περιοχή του Ερεχθείου ήταν η ιερότερη όλης της Ακρόπολης. Πρόκειται για ένα πολυσύνθετο μαρμάρινο κτήριο, λαμπρό δείγμα του ώριμου ιωνικού ρυθμού. Το ανατολικό τμήμα του ναού ήταν αφιερωμένο στη λατρεία της Αθηνάς Πολιάδος, της προστάτιδας θεάς της πόλεως, ενώ το δυτικό ήταν αφιερωμένο στον Ποσειδώνα-Ερεχθέα, από όπου και το όνομα του ναού, στον τοπικό ήρωα Βούτη, στον Ήφαιστο και σε άλλους θεούς και ήρωες. Πρόκειται λοιπόν για έναν πολλαπλό ναό, όπου συστεγάστηκαν παλαιότερες και νεότερες λατρείες και όπου φυλάσσονταν τα Ιερά Μαρτύρια, τα ίχνη της τρίαινας του Ποσειδώνος και η ελιά, το δώρο της Αθηνάς στην πόλη της Αθήνας.

ΙΕΡΟ ΤΗΣ ΠΟΛΙΑΔΟΣ ΑΘΗΝΑΣ
Το δεύτερο σε σημασία κτήριο πάνω στην Ακρόπολη είναι ο ιωνικός ναός του Ερεχθείου, κτισμένος μεταξύ 421 και 406 π.Χ. στο κύριο διαμέρισμα του οποίου στεγαζόταν το πανάρχαιο άγαλμα της θεάς Αθηνάς, το 'Διιπετές ξόανο'. Ο Παυσανίας γράφει σχετικά: 'Το αντικείμενο που από όλους γενικά θεωρήθηκε ως το αγιώτατο, πολλά χρόνια προτού από τους δήμους γίνει ο συνοικισμός των Αθηνών, είναι το άγαλμα της Αθηνάς που βρίσκεται στην τώρα ονομαζόμενη ακρόπολη, τότε όμως πόλη. Για το άγαλμα αυτό υπάρχει η φήμη πως έπεσε από τον ουρανό.

ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΑΠΟΛΛΩΝΟΣ ΔΕΛΦΙΝΙΟΥ
ΟναοςτουΑπολλωναπου δέσποζε στην κορυφή του οχυρωμένου λόφου είναι Δωρικός, χρονολογείται από το 520–500 πΧ. και είναι χτισμένος από Αιγινήτικο πωρόλιθο , όπως και ο Ναός της Αφαίας.
Ήταν Ναός περίπτερος με 6 κολώνες στις στενές πλευρές και12 στις μακρές. Στο εσωτερικό, όπως σε όλους τους δωρικούς ναούς αποτελείτο από ορθογώνιο δωμάτιο (σηκό) με δύο μικρές στοές Ανατολικά και Δυτικά (Πρόδομος – Οπισθόδομος). Από το εσωτερικό του ναού έχει σωθεί μόνο μία σπασμένη κολώνα του οπισθόδομου και αυτή όχι ολόκληρη. Από τα αετώματα που ήταν σκαλισμένα σε Πάριο Μάρμαρο έχουν σωθεί μόνο σπασμένα κομμάτια και δεν επιτρέπουν με ευκολία την αναπαράσταση των συνθέσεων. Ο ναός του Δελφινίου Απόλλωνα έπαυσε να λειτουργεί με διατάγματα του Κωνστάντιου (345 μ. Χ.) , Γρατιανού , Βαλεντιανού Β’ , και Θεοδοσίου 381 μ.χ. όποτε και κατεδαφίσθει ολοκληρωτικά έκτός από2 κολώνες του οπισθόδομου με το επιστύλιο τους.

ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΕΠΙΚΟΥΡΙΟΥ ΑΠΟΛΛΩΝΑ
Η ανέγερσή του τοποθετείται στο 420-400 π.Χ. και αρχιτέκτονάς του θεωρείται ο Ικτίνος, που σε αυτό το δημιούργημά του κατόρθωσε να συνδυάσει πολλά αρχαϊκά χαρακτηριστικά, που επέβαλλε η συντηρητική θρησκευτική παράδοση των Αρκάδων, με τα νέα γνωρίσματα της κλασικής εποχής. Ο ναός που βλέπει σήμερα ο επισκέπτης δεν είναι ο αρχαιότερος που κτίσθηκε στο χώρο. Ο πρώτος ναός του Απόλλωνα οικοδομήθηκε γύρω στα τέλη του 7ου αι. π.Χ., πιθανότατα στην ίδια θέση. Ακολούθησαν μία ή δύο οικοδομικές φάσεις του, γύρω στο 600 και γύρω στο 500 π.Χ., αντίστοιχα, από τις οποίες σώζονται πολυάριθμα αρχιτεκτονικά μέλη, όπως το κεντρικό δισκοειδές πήλινο ακρωτήριο με την πλούσια πολύχρωμη γραπτή διακόσμηση, κεραμίδια και πήλινα ακροκέραμα.

ΙΕΡΟ ΤΟΥ ΑΠΟΛΛΩΝΑ ΣΤΗΝ ΥΛΑΤΗ
Περίπου2,5χιλιόμετρα από το αρχαίο θέατρο του Κουρίου, προς την κατεύθυνση της Πάφου, βρίσκεται οΝαός του Απόλλωνα Υλάτη,του τότε«θεού των δασών», που είναι γνωστός στις ιστορικές πηγές που αναφέρονται στηνΚύπροσαν ένα απο τα τρία σημαντικότερα Ιερά της νήσου. Η λατρεία του Απόλλωνα στην περιοχή αρχίζει τον8οπ.Χ αιώνα και συνεχίζεται μέχρι τον4ομ.Χ. Ο ιερός χώρος επεκτάθηκε τον6οαιώνα π.Χ για να προστεθούν σε αυτόν ο αρχικός ναός, ένα κυκλικό μνημείο και ένας Αρχαϊκός βωμός. Σοβαρές καταστροφές προκλήθηκαν στον χώρο από τον μεγάλο σεισμό του365μ.Χ.

ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΑΠΟΛΛΩΝΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΚΟΡΙΝΘΟ
Περίπου το 540 π.Χ. κτίστηκε στην Κόρινθο ο δωρικός ναός του Απόλλωνα, στη θέση ενός παλιότερου ναού που είχε χτιστεί περίπου το 625 π.Χ. Οι διαστάσεις του ναού στο στυλοβάτη είναι 53,82 Χ 21,48. Ο ναός ήταν πώρινος και καλυπτόταν από επίχρισμα (= σοβάς) μαρμαρόσκονης.Τον ναό περιβάλλει κιονοστοιχία από 38 κίονες. Στη στενή πλευρά μετράμε 6 κίονες και 15 στη μακριά.

Οι κίονες είναι μονολιθικοί με είκοσι (20) ραβδώσεις. Το ύψος τους είναι περίπου τέσσερα (4) μέτρα, ενώ η διάμετρος της βάσης τους είναι περίπου 1,90 μ.

 
ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΑΠΟΛΛΩΝΑ ΣΤΗΝ ΠΟΜΠΗΙΑ
Ήταν κτισμένος στην βόρεια πλευρά της πόλης και ήταν το σημαντικότερο θρησκευτικό κτίριο. Η κατασκευή του ανάγεται στους αρχαιότατους χρόνους. Ανασκευάστηκε τον 2ο αιώνα π.Χ. και ξανά διορθώθηκαν οι ζημιές του μετά τον σεισμό του 62. Όλοι οι κίονες που τον περιβάλλουν είναι κατασκευασμένοι από ελαφρόπετρα.Αργότερα οι κολώνες αντικαταστάθηκαν από γύψινες κολώνες και κιονόκρανα κορινθιακού ρυθμού ζωγραφισμένα σε χρώματα κίτρινο, κόκκινο και βαθύ μπλε. Το δωρικό επιστύλιο αποτελείται από τρίγλυφα και μετόπες διακοσμημένες με γρύπες και άλλα μυθολογικά όντα.

ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΑΠΟΛΛΩΝΑ ΣΤΟΥΣ ΔΕΛΦΟΥΣ
Ο ναός του Απόλλωνα είναι το σημαντικότερο μνημείο στο χώρο των Δελφών και βρίσκεται σε εξαιρετική θέση, στο κέντρο του ιερού χώρου. Μέσα στο ναό ήταν τοποθετημένα τα αγάλματα του θεού και τα πολλά αφιερώματα προς αυτόν. Επίσης, εδώ λάμβαναν χώρα οι ιεροτελεστίες που σχετίζονταν με τη λατρεία του και κυρίως η όλη διαδικασία της μαντείας. Στο εσωτερικό του ναού φυλάσσονταν το «χρησμογραφείο», δηλαδή τα αρχεία και οι κατάλογοι των Πυθιονικών, που χάθηκαν με την καταστροφή του 373 π.Χ. Οι αρχαίοι μύθοι μας παραδίδουν πως ο πρωιμότερος ναός του Απόλλωνα ήταν μία απλή καλύβα πλεγμένη με κλαδιά δάφνης, ο επόμενος κατασκευάστηκε από κερί μελισσών και πολλά φτερά, ο τρίτος δομήθηκε από χαλκό, ενώ ο τέταρτος, από πωρόλιθο, ήταν έργο των μυθικών αρχιτεκτόνων Τροφώνιου και Αγαμήδη που τους βοήθησε και ο ίδιος ο θεός. Ο τελευταίος αυτός ναός καταστράφηκε από μεγάλη πυρκαγιά το 548 π.Χ. Ο νέος μεγαλύτερος ναός που οικοδομήθηκε, έγινε με συνεισφορά πολλών πόλεων της Ελλάδας, αλλά και με εισφορές ξένων ηγεμόνων. Το έργο ολοκλήρωσαν γύρω στο 510 π.Χ. οι Αλκμεωνίδες, μια μεγάλη αθηναϊκή οικογένεια. Ο πώρινος αυτός ναός ήταν δωρικός περίπτερος με 6 κίονες στην πρόσοψη και 15 στις πλευρές και είχε μαρμάρινη πρόσοψη και έναν εξαιρετικό γλυπτικό διάκοσμο που τον είχε φιλοτεχνήσει ο διάσημος γλύπτης Αντήνορας. Το ανατολικό αέτωμα παρουσίαζε την άφιξη του Απόλλωνα, της Άρτεμης και της μητέρας τους Λητούς στους Δελφούς. Από το δυτικό αέτωμα που απεικονίζονταν η Γιγαντομαχία σώζονται λίγα κομμάτια, η Αθηνά, ένας νικημένος Γίγαντας, μια ανδρική μορφή και μέρος από δυο άλογα.

ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΟΛΥΜΠΙΟΥ ΔΙΟΣ
Ο ναός του Ολυμπίου Διός ή Ολυμπιείο ή οι Στύλοι του Ολυμπίου Διός είναι ένας σημαντικός αρχαίος ναός στο κέντρο της Αθήνας. Παρότι η κατασκευή του ξεκίνησε τον 6ο αιώνα π.Χ., δεν ολοκληρώθηκε παρά επί του Ρωμαίου αυτοκράτορα Αδριανού τον 2ο αιώνα μ.Χ.. Αποτέλεσε τον μεγαλύτερο ναό της Ελλάδας κατά τους Ελληνιστικούς και Ρωμαϊκούς χρόνους.

ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΔΙΑ ΣΤΗΝ ΟΛΥΜΠΙΑ
Ο Ναός του Δία στην Ολυμπία ήταν ένας αρχαίος ελληνικός ναός στην Ολυμπία, αφιερωμένος στο θεό Δία. Ο ναός, που χτίστηκε μεταξύ 472 και 456 π.Χ., ήταν στο ίδιο το πρότυπο του πλήρως ανεπτυγμένου κλασσικού ελληνικού ναού δωρικού ρυθμού. Ο Ναός του Δία στην Ολυμπία βρίσκεται μέσα στον περίβολο της Άλτεως, στο ιερό που ήταν αφιερωμένο στο Δία και όπου τελούνταν οι Ολυμπιακοί Αγώνες κατά την αρχαιότητα. Η συγκεκριμένη τοποθεσία ήταν πιθανότατα τόπος λατρείας από το τέλος της Μυκηναϊκής περιόδου. Η Άλτις με το ιερό άλσος, με το σηκό, τους υπαίθριους βωμούς και τον τύμβο του Πέλοπα, για πρώτη φορά διαμορφώθηκε κατά τη διάρκεια του 10ου και 9ου αιώνα π.Χ.

ΗΡΑΙΟΝ ΣΑΜΟΥ
Στο Ηραίο της Σάμου βρίσκονται και τα ερείπια του ομώνυμου ναού της αρχαιότητας, ο οποίος ήταν αφιερωμένος στην Ήρα. Χαρακτηριστική εικόνα από το Ηραίο είναι η μια μοναδική κολώνα που παραμένει όρθια. Η περιοχή του Ηραίου ήταν αρχαιότατος τόπος θρησκευτικής λατρείας, κάτι που φαίνεται από το γεγονός ότι στην περιοχή υπάρχουν ερείπια από τουλάχιστον 4 ναούς (Εκατόμπεδος Α' - 8ος αιώνας π.Χ., Εκατόμπεδος Β' - 7ος αιώνας π.Χ., ο ναός των Ροίκου και Θεοδώρου - 6ος αιώνας π.Χ., ο ναός με τη μορφή που σώζεται σήμερα - της εποχής του τυράννου Πολυκράτη 538-522 π.Χ., ναοί ρωμαϊκών χρόνων). Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι το Ηραίο της Σάμου ήταν ο μεγαλύτερος ναός στην Ελλάδα. Είναι δίπτερος ιωνικού ρυθμού, με 155 γιγάντιες κολώνες.

ΗΡΑΙΟΝ ΑΡΓΟΥΣ
Ηραίον Άργους ονομάζεται ο ναός της Ήρας που βρίσκεται ανάμεσα στο Άργος και τις Μυκήνες, στην πανάρχαια Πρόσυμνα, στις πλαγιές του λόφου που λεγόταν Αετόβουνο ή Εύβοια. Ήταν ένα από τα σημαντικότατα ιερά αφιερωμένα στην Ήρα, την οποία ο Όμηρος αναφέρει ως "Αργεία".

ΗΡΑΙΟΝ ΟΛΥΜΠΙΑΣ
Ο ναός της Ήρας κατασκευάστηκε από τους κατοίκους της Σκιλλούντας (αρχαία πόλη της Ηλείας) και αφιερώθηκε στη θεά Ήρα. Σύμφωνα με τον Παυσανίακτίσθηκε οκτώ χρόνια μετά την ανάληψη της βασιλείας του Οξύλου στην Ήλιδα, δηλαδή γύρω στο 1096 π.Χ. χρονολογία όμως που δεν συμπίπτει με τη χρονολόγηση του ναού, η οποία είναι υστερότερη. Μία άποψη υποστηρίζει ότι ο πρώτος ναός της Ήρας, που κτίσθηκε γύρω στο 650 π.Χ., ήταν μικρός, δωρικός και είχε μόνο σηκό και πρόναο και γύρω στο 600 π.Χ. προστέθηκε ο οπισθόδομος και το πτερό. Μια άλλη άποψη αναφέρει ότι η αρχική οικοδόμηση του ναού έγινε περίπου το 600 π.Χ. ακολουθώντας ενιαίο αρχιτεκτονικό πρόγραμμα.

ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΗΡΑΣ ΣΤΟ ΜΕΤΑΠΟΝΤΙΟ
Ο Ναός της Ήρας ή Ναός των Παλατινών Πινάκων ή στα ιταλικά Tavole palatine είναι αρχαίος ελληνικός ναός δωρικού ρυθμού που ήταν κτισμένος στο Μεταπόντιο, αποικία των αρχαίων Αχαιών στον κόλπο του Τάραντα στην Μεγάλη Ελλάδα. Ο αρχαιολογικός χώρος περιέχει τα ερείπια δύο ναών, που ανάγονται από το 570 π.Χ. ως το480 π.Χ. Ο πρώτος ίσως να ήταν αφιερωμένος στον Απόλλωνα. Ο δεύτερος, από τον οποίο σώζονται δεκαπέντε κίονες, είναι ο ναός της Ήρας. Βρίσκεται έξω από την αρχαία πόλη του Μεταπόντιου.

 


ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΑΡΤΕΜΙΔΟΣ ΤΗΣ ΕΦΕΣΟΥ
Ο ναός της Αρτέμιδος βρισκόταν στην Έφεσο της σημερινής Τουρκίας. Αποκαλείται και Αρτεμίσιο και κατασκευάστηκε το 440 π.Χ. Θεωρείται ένα από τα Επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι χρειάστηκαν 120 χρόνια για να αποπερατωθεί ενώ είχε αρχικά ξεκινήσει από τον βασιλιά τηςΛυδίας, Κροίσο. Όπως αναφέρει και ο Αντίπατρος ο Σιδώνιος, ο οποίος θεωρείται ο εμπνευστής της λίστας με τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου, το μεγαλείο του ναού της Αρτέμιδος υπερβαίνει κάθε άλλο από τα υπόλοιπα μνημεία.



ΙΕΡΟ ΔΙΟΝΥΣΟΥ ΜΑΡΩΝΕΙΑΣ
Η ανασκαφική έρευνα στη Μαρώνεια αποκάλυψε ναό (β΄ μισό 4ου αι. π.Χ.), πιθανόν του Διονύσου, και εκτεταμένο συγκρότημα κτιρίων δημόσιου χαρακτήρα, το αρχαίο θέατρο, οικοδομικά κατάλοιπα δυο ελληνιστικών οικιών και μιας μεγάλης διώροφης οικίας (τέλος 4ου ? α΄ μισό 2ου αι. π.Χ.) με ψηφιδωτό δάπεδο, ένα μνημειακό Αδριάνειο Πρόπυλο και ένα υστερορρωμαϊκό κτίριο μεγάλων διαστάσεων με πλακόστρωτο δρόμο στην περιοχή του λιμανιού που πιθανόν οδηγούσε ατην αγορά της Ρωμαϊκής Μαρώνειας. Επίσης ερευνήθηκαν το βορειοδυτικό σκέλος της ελληνιστικής οχύρωσης με την ακρόπολη του Αγίου Αθανασίου.

ΙΕΡΟ ΙΠΠΙΟΥ ΠΟΣΕΙΔΩΝΑ ΣΤΗΝ ΜΑΝΤΙΝΕΙΑ ΑΡΚΑΔΙΑΣ
Ο σπουδαίος ναός υπήρξε άβατο και μόνον μια φορά το χρόνο ένας πάνσεπτος ιερέας τελούσε τα μυστήρια προς τιμή του Ποσειδώνα, μακριά από τα μάτια των πιστών. Χτίστηκε από τους σπουδαίους Βοιωτούς αρχιτέκτονες Τροφώνιο και Αγαμήδη, που φημίζονταν πως χτίζουν για αθάνατους. Τόσο στέρεες ήταν οι κατασκευές τους. Κι όμως στη ρωμαϊκή εποχή ερειπώθηκε. Ο Αδριανός φρόντισε για την πλήρη αποκατάστασή του όταν επισκέφθηκε τη Μαντινείατο 130 π.Χ. Ο ναός έμελλε να ανακαλυφθεί εκ νέου από τον αρχαιολόγο Fougeres, τον γάλλο που τόσο μόχθησε στην αρκαδική γη. Κατόπιν ανέλαβε το έργο ο Έλληνας σπουδαίος αρχαιολόγος Θ. Σπυρόπουλος. Αποκαλύφθηκαν η βάση του ιερού, το πλέγμα των ιερών δωματίων, βάσεις από πεσσούς του πολύθυρου. Από τον κιβωτιόσχημο βυζαντινό τάφο συνάγεται πως ο ναός χρησιμοποιήθηκε από κάποιον επιφανή γαιοκτήμονα ως προσωπικός χώρος.

ΜΗΤΡΩΟΝ ΑΡΧΑΙΑΣ ΟΛΥΜΠΙΑΣ
Το Μητρώον, ή ναός της Μητρός των Θεών, βρισκόταν στα ανατολικά του Ηραίου και ήταν κτίσμα των αρχών του 4ου αιώνα π.Χ.. Ο συγκεκριμένος χώρος φέρεται να είχε χρησιμεύσει για λατρευτικούς σκοπούς ήδη από την προϊστορική περίοδο. Ο ναός ήταν δωρικού ρυθμού, μικρών διαστάσεων, 20,67μ. Χ 10,62μ., ενώ αριθμούσε έξι κίονες στις στενές πλευρές και έντεκα στις μακρές. Κατά τη ρωμαϊκή περίοδο, ο ναός είχε μετατραπεί σε τόπο λατρείας του αυτοκράτορα Αυγούστου^[1] και τοποθετήθηκε ένας αδριάντας του που τον παρίστανε ως Δία, να κρατεί κεραυνό και σκήπτρο. Το 267 μ.Χ., υπέστη ανεπανόρθωτες καταστροφές κατά τη διάρκεια επιδρομής του βαρβαρικού φύλου των Έρουλων. Στην σύγχρονη εποχή, σώζονται μόνο ο στυλοβάτης του ναού καθώς και τμήματα από το θριγκό. Βρέθηκαν διάφορα αγάλματα στο χώρο του ναού, κατά τη διάρκεια ανασκαφών, όπως ο ανδριάντας του Αύγουστου ενώ για κάποια από τα υπόλοιπα εικάζεται πως αναπαριστούν μεταξύ άλλων τους αυτοκράτορες Τίτο, Κλαύδιο καιΒεσπασιανό.

ΝΑΟΣ ΙΩΝΙΚΟΥ ΡΥΘΜΟΥ ΣΤΟΥΣ ΕΠΙΖΕΦΥΡΙΟΥΣ ΛΟΚΡΟΥΣ
Ο Ναός Ιωνικού ρυθμού στους Επιζεφύριους Λοκρούς που βρίσκεται στο σημερινό Λόκρι της Καλαβρίας είναι μοναδικός του είδους του αρχαιολογικός χώρος που χρονολογείται από τον 5ο αιώνα π.Χ. Ο ναός βρίσκονταν στο βορειοανατολικό άκρο της αρχαίας πόλης των Επιζεφύριων Λοκρών. Ίσως να ήταν αφιερωμένος στην Περσεφόνη, ναός που αναφέρεται από τον Λίβιο, αν και ο Όρσι απορρίπτει αυτή την εκδοχή λόγω ενός κοντινού τείχους που βρίσκεται κτισμένος στην ίδια περιοχή. Στα ερείπια του αρχαιολογικού χώρου βρίσκονται κτισμένοι δύο ναοί, από τους οποίους ο ένας είναι αρχαιότερος, ενώ επάνω από τα θεμέλιά του είναι κτισμένος ένας δεύτερος, νεότερος.Ο αρχαιότερος ναός έχει έναν δίκλιτο σηκό, πιθανόν με κλειστό πρόναο προς ανατολάς και άδυτο προς δυσμάς. Αργότερα ανασκευάστηκε με κρηπίδωμαπου σώζεται.Ο νεότερος ναός είναι περίπτερος ιωνικού ρυθμού με επτά κίονες στην μπροστινή όψη και δεκαεπτά κίονες στις πλαϊνές όψεις. Διέθετε μακρύ σηκό, οπισθόδομο και πρόναο.

ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΑΡΧΗΓΕΤΙΔΟΣ ΣΤΗΝ ΧΑΛΚΙΔΑ
Δεν είναι γνωστό σε ποια θεά ήταν αφιερωμένος. Πιθανόν να ήταν αφιερωμένος στην Αθηνά, αφού η μυθική ίδρυση της Χαλκίδας ανάγεται στους Αθηναίους. Μπορεί και να ήταν αφιερωμένος στην Ήρα, σύμφωνα με τα νομίσματα της πόλης. Λιγότερο πιθανόν ήταν η αφιέρωσή της στην θεά Αρέθουσα, την οποία επίσης τιμούσαν οι Χαλκιδαίοι. Σημαντική άνθηση γνώρισε ο ναός κατά την θητεία του νεωκόρου Αυρήλιου Ερμόδωρου, ο οποίος ανακαίνησε και διεύρυνε τις εγκαταστάσεις του ναού και ανταμείφθηκε με το κληρονομικό προνόμιο του ισόβιου νεωκόρου.

ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΜΕΛΙΚΕΡΤΗ
Ο ναός του Μελικέρτη ήταν κτισμένος στην Κόρινθο και αφιερωμένος στον ήρωα Παλαίμονα (ή Μελικέρτη). Ήταν θολωτός ναός κορινθιακού ρυθμού με στερεοβάτη και επιστύλια, μονόπτερη στοά και γείσο. Ομοίαζε με το μνημείο του Λυσικράτη στην Αθήνα. Μνημονεύεται από τον Παυσανία. Εδώ τιμούνταν οι τελετές των Ισθμίων.

ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΑΠΟΛΛΩΝΑ ΣΤΙΣ ΣΥΡΑΚΟΥΣΕΣ
Η κατασκευή του ανάγεται στο 570 π.Χ. περίπου. Είναι ο αρχαιότερος γνωστός ναός μεγάλου μεγέθους στη Σικελία. Ο ναός , όπως συνηθιζόταν την αρχαϊκή εποχή ήταν αρκετά επιμήκης με μήκος 58,10 μ. και πλάτος 24,50 μ. Είχε έξι μονολιθικούς κίονεςστο πλάτος(εξάστυλος) και 17 στο μήκος. Στα χρόνια του Βυζαντίου είχε μετατραπεί σε χριστιανική εκκλησία. Αργότερα μετατράπηκε σε τζαμί από τους Άραβες, και ξανά έγινε χριστιανική εκκλησία . Αργότερα ερήμωσε και κατέπεσε η οροφή και όλο το κτίριο, ενώ τα υλικά της λεηλατήθηκαν για να χρησιμοποιηθούν για άλλα κτίρια.­

ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ ΣΤΙΣ ΣΥΡΑΚΟΥΣΕΣ
Ο ναός της Αθηνάς ήταν κτίριο δωρικού ρυθμού και είχε κτιστεί τον πέμπτο αιώνα π.Χ. από τον τύραννο Γέλωνα μετά τη νίκη επί των Καρχηδονίων στη μάχη της Ιμέρας το 480 π.Χ. Ήταν ένας ναός περίπτερος με έξι κίονεςστο πλάτοςκαι 14 στο μήκος , κτισμένος με τον κλασικό κανόνα πουαναπτύχθηκε στην κυρίως Ελλάδα. Οι διαστάσεις του ναού ήταν 22 επί 55 μέτρα.­

 





ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΗΡΑΣ ΣΤΗΝ ΠΟΣΕΙΔΩΝΙΑ
Ο ναός της Ήρας στην Ποσειδωνία είναι χτισμένος το 550 π.Χ περίπου. Είναι ο πρώτος γνωστός ναός που είχε χτιστεί στην Ποσειδωνία. Ανήκει στο γενικότερο συγκρότημα του Ηραίου της Ποσειδώνιας μαζί έναν νεότερο ναό κτισμένο ακριβώς δίπλα του.Το κτίριο είναι δωρικού ρυθμού χτισμένο με τοπικό ψαμμίτη με διαστάσεις 24.5 επί 53.3 μέτρα.Ο ναός είναι περίπτερος με σπάνιο περιστύλιο για Ελληνικό ναό αφού έχει 9 κίονεςστο πλάτοςκαι 18 στο μήκος.  Χαρακτηριστικοί είναι οι διογκωμένοι στην μέση κίονες γνώρισμα της αρχαϊκής τεχνοτροπίας που ονομάζεται "Ένταση".

2^ος ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΗΡΑΣ ΣΤΗΝ ΠΟΣΕΙΔΩΝΙΑ
Ο ναός της Ήρας , η ναός του Ποσειδώνα όπως πιστευόταν ότι ήταν αφιερωμένος παλιότερα ,είναι κατασκευασμένος το 470-460 π.χ μέσα στο ιερό της Ήρας, ακριβώς δίπλα από το παλαιότερο ναό της Ήρας. Ο ναός είναι δωρικού ρυθμού περίπτερος με 6 κίονεςστο πλάτοςκαι 14 κίονες στο μήκος ,οι διαστάσεις τουείναι 60 μ. επί 25 μ. και είναι ο μεγαλύτερος από τους τρεις ναούς της Ποσειδωνίας .

 




ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ ΣΤΗΝ ΠΟΣΕΙΔΩΝΙΑ
Ο ναός της Αθηνάς στην Ποσειδωνία χρονολογείται από τον 5ο αιώνα π.Χ. Πρόκειται για μικρό κομψό περίπτερο ναό δωρικού ρυθμού υστεροαρχαϊκής τέχνης που συνδυάζει και ιωνικά στοιχεία . Έχει 6 κίονεςστο πλάτοςκαι 13 στο μήκος. Οι κίονες της εξωτερικής κιονοστοιχίας είναιδωρικού ρυθμού, ενώ οι κίονες του πρόναου είναι ιωνικού ρυθμού.. Οι συνολικές διαστάσεις του στυλοβάτη είναι 14,54 μ. επί 32,88 μ. Ο σηκός του είναι πολύ απλός, ενώ διαθέτει έναν αρκετά μεγάλο πρόναο. Τον 6ο η 7ο αιώνα μ.Χ., ο ναός μετατράπηκε σε εκκλησία.

ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΗ ΣΤΟΝ ΑΚΡΑΓΑΝΤΑ
Οδωρικόςναός του Ηρακλή κτίστηκε στα τέλη του 6ου αι. π.Χ. κοντά στην κύρια είσοδο της αρχαίας πόλης.Είναι περίπτερος ναός με με έξι κίονεςστο πλάτος και δεκαπέντε στο μήκος. Ο ναός είναι επιμήκης, όπωςκαι οι περισσότεροι αρχαϊκοί ναοί , με αναλογίες 67 μ. μήκος και 25,34 μ. πλάτος ενώ η βάση του έχει διαστάσεις 74 μ επί 28 μ.. Στην αρχαιότητα φημίζονταν για το άγαλμα του Ηρακλή αλλά και για ένα έργο ζωγραφικής του Ζεύξη που απεικόνιζε τον Ηρακλή βρέφος να πνίγει τα φίδια. Ο ναός πυρπολήθηκε κάποτε στην αρχαιότητα και ανακαινίσθηκε αργότερα από τους Ρωμαίους. Οι λίγοι κίονες που σώζονται αναστηλώθηκαν το 1924.

ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΗΡΑΣ ΣΤΗΝ ΑΚΡΑΓΑΝΤΑ
Ο δωρικός ναός της Ήρας κτίστηκε περίπου το 450 π.Χ.. Ο ναός είναι περίπτερος με έξι κίονεςστο πλάτοςκαιδεκατρείς στο μήκος. Οι διαστάσεις του ναού είναι 38.15 μ. επί 16.90 μ. ενώ η βάση του είναι 41,10 μ. επί 20.26 μ .Ο ναός πυρπολήθηκε το 406 π.Χ. από τους Καρχηδόνιους αλλά επισκευάστηκε και αργότερα ανακαινίστηκε από τους Ρωμαίους. Ο ναός άρχιζε να αναστηλώνεται το 1787. Σήμερα 30 κίονες από τον ναό στέκονται όρθιοι ,οι 16 από αυτούς με τα κιονόκρανα τους με το ύψος τους να φτάνει στα 6,5 μέτρα.

ΝΑΟΣ ΤΩΝ ΔΙΟΣΚΟΥΡΩΝ ΣΤΟΝ ΑΚΡΑΓΑΝΤΑ – ΑΝΑΚΕΙΟΝ
Ο δωρικός ναός των Διόσκουρων οικοδομήθηκε τον 5ο π.Χ. αιώνα και αφιερώθηκε στον Κάστορα & Πολυδεύκη τους δίδυμους γιους του Δία και της Λήδας. Ο ναός ήταν περίπτερος με 6 κίονεςστο πλάτοςκαι 13στο μήκος . Οι διαστάσεις της βάσης του είναι 34,12 μ. μήκος και 15,86 μ.πλάτος ενώ οι κυρίες διαστάσεις του ναού ήταν 31 μ. επί 13.39 μ.

ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΟΜΟΝΟΙΑΣ ΣΤΟΝ ΑΚΡΑΓΑΝΤΑ
Ο δωρικός ναός της Ομόνοιας κτίστηκε περίπου το 430 π.Χ και διατηρείται μέχρι σήμερα σε άριστη κατάσταση. Ο ναός έχει διαστάσεις 39,44 μ. επί 16,91 μ με έξι κίονεςστο πλάτοςκαι δεκατρείς κίονες στο μήκος. Τοσυνολικό ύψος του ναού είναι 13.5 μέτρα ενώ των κιόνων είναι 6,72 μέτρα. Είναι άγνωστο σε ποια θεότητα ήταν αφιερωμένος. Η σημερινή ονομασία του οφείλεται στη λατινική επιγραφή "concordia" (ομόνοια στα Ελληνικά) που βρέθηκε στον ναό. Η μετατροπή του ναού σε χριστιανική εκκλησία το 597 μ.Χ περιλάμβανε την αφαίρεση της αρχαίας διακόσμησης και την κατεδάφιση του πίσω τοίχου του κυρίως ναού.

ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΔΙΑ ΣΤΟΝ ΑΚΡΑΓΑΝΤΑ
Ο ναός του Δία αποτελούσε το μεγαλύτερο δωρικό ναό όλης της αρχαιότητας. και ο τρίτος σε διαστάσεις , μετά τον Ναό της Αρτέμιδος στην Έφεσο και τον Ναό του Απόλλωνα στα Δίδυμα της Μιλήτου. Ο vαός άρχιζε να κτίζεται μετά την μάχη της Ιμέρας το 480 π.Χ κατά την οποία οι 'Ελληνες νίκησαν τους Καρχηδόνιους . Ο ναός είχε πρωτότυπη κατασκευή , το περιστύλιο του ήταν κτισμένο και αποτελούνταν από 7ημικίονεςστο πλάτοςκαι 14 στο μήκος οι οποίοι είχαν διάμετρο 4,30 μέτρα στην βάση καιυπολογίζεται ότι έφταναν σε ύψος κοντά στα 20 μέτρα. Οι διαστάσεις του γιγάντιου στυλοβάτη ήταν 113 μέτρα επί 56 μετρά. Ανάμεσα στους ημικίονες υπήρχαν οι Τελαμώνες ,γιγαντιαία αγάλματα που στήριζαν το επιστύλιο και είχαν ύψος 7,5 μέτρα.Σύμφωνα με το Διόδωρο, τον Σικελιώτη ο ναός παρέμεινε χωρίς στεγή εξαιτίας της κατάκτηση της πόλης το 406 π.Χ από τους Καρχηδονίους. Το μεγαλύτερο μέρος του ναού κατέρρευσε το 1401. Έκτοτε τα μέλη του χρησιμοποιήθηκαν ως οικοδομικό υλικό.

ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΗΡΑΣ ΣΤΟΝ ΣΕΛΙΝΟΥΝΤΑ
O δωρικός ναός Ε* χτίστηκε μεταξύ 490 π.Χ. - 470 π.Χ. Από μια επιγραφή που βρέθηκε δείχνει ότι ήταν αφιερωμένος στην Ήρα .Ο ναός είναι περίπτερος και ανήκει στη μεταβατική περίοδο μεταξύ αρχαϊκής και κλασικής περιόδου. Έχει διαστάσεις 25.33 μ, επί 68.72 μ. με έξι κίονεςστο πλάτοςκαι δεκαπέντεστο μήκος , με συνέπεια να είναι ασυνήθιστα επιμήκης. Οι κίονες του φτάνουν στα 10.19 μέτρα ύψος. Η σημερινή του μορφή του ναού είναι το αποτέλεσμα αναστήλωσης που έγινε το το 1959. Από την ανάγλυφη παράσταση του ναού σώζονται μόνο τέσσερις μετόπες οι οποίες χρονολογούνται γύρω στο 470 π.Χ..

ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΑΠΟΛΛΩΝΑ ΣΤΟΝ ΣΕΛΙΝΟΥΝΤΑ
Ο αρχαϊκός ναός C* ήταν ένας από τους παλαιότερους ναούς του Σελινούντα, χτισμένος πιθανότατα λίγο μετά τα μέσα του έκτου αιώνα π.Χ . και μάλλον ήταν αφιερωμένος στον Απόλλωνα. O ναός ήταν δωρικού ρυθμού ,περίπτερος, και επιμήκης με 6 κίονεςστο πλάτοςκαι 17 στο μήκος. Οι κίονες είχαν διάμετροσχεδόν 2 μετρά στη βάση και έφταναν σε ύψος τα 8,65 μέτρα ενώ οι διαστάσεις της βάσης (στυλοβάτης) του ναού είναι 63.7 μ επί 24 μ. Όπως πιστεύεται ο ναός καταστράφηκε κατά τη διάρκεια ενός σεισμού τον 5ο αιώνα μ.Χ. Σήμερα βλέπουμε αναστυλωμένους 14 κίονες ενώ έχουν διασωθεί και τρεις μετόπες με παραστάσεις από την ελληνική μυθολογία.

ΔΩΡΙΚΟΣ ΝΑΟΣ ΣΤΗΝ ΕΓΕΣΤΑ
Ο Δωρικός ναός στην εξελληνισμένη πόλη της Εγέστας χτίστηκε γύρω στο 420 π.Χ. πιθανόν από Αθηναίο αρχιτέκτονα αλλά παρέμεινε ημιτελής πιθανόν λόγω των συνεχών πολεμικών συγκρούσεων,ένδειξηγια αυτό αποτελούν οι αράβδωτοι κίονεςκαι ότι ο ναός στερείται σηκό. Ο ναός είναι περίπτερος με 6 κίονεςστο πλάτοςκαι 14 στο μήκος με κάθε κίονα να φτάνει στα 10 μέτρα ύψος, Οι διαστάσειςτου στυλοβάτη τουναούείναι 21 μ. επί 56 μέτρα.

 



ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΝΙΚΗΣ ΣΤΗΝ ΙΜΕΡΑ
Ο ναός χρονολογείται στο δεύτερο πέμπτο του πέμπτου αιώνα π.Χ. και έχει ταυτιστεί με το ναό που χτίστηκε από τον τύραννο Γέλωνα των Συρακουσών, για να τιμηθεί η μεγάλη νίκη των Ελλήνων επί των Καρχηδονίων στην περιοχή το 480 π.Χ. Ο ναός ,που ήταν πιθανώς αφιερωμένος στην θεά Αθηνά ,ήταν δωρικού ρυθμού περίπτερος με 6 κίονεςστο πλάτοςκαι 13 στο μήκος και με διαστάσεις 22,90 μ. επί 55,80 μ. Το κτίριο κάηκε και καταστράφηκε , πιθανότατα το 409 π.Χ όταν οι Καρχηδόνιοι κατέλαβαν την πόλη της Ιμέρας. Από το γλυπτό διάκοσμο του ναού έχουν διασωθεί ορισμένες από τις υπέροχες υδρορροές με σχήμα λεοντοκεφαλής.

ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΠΟΣΕΙΔΩΝΑ ΣΤΟ ΣΟΥΝΙΟ
Μετά το τέλος των Περσικών πολέμων, στα χρόνια πια του Περικλή, αποφασίστηκε η ανέγερση του Παρθενώνα, του οποίου οι εργασίες ξεκίνησαν το 447 και τέλειωσαν το 438. Ενώ λοιπόν ήδη κτιζόταν ο Παρθενώνας, ξεκίνησε και η ανέγερση του ναού του Ποσειδώνα, το 444 π.Χ. Σε τέσσερα μόλις χρόνια, το 440 π.Χ. ο ναός ήταν έτοιμος. Αν και δεν ξέρουμε τον αρχιτέκτονα πρέπει να είναι ο ίδιος που έκτισε και το Ηφαιστείο (το γνωστό Θησείο) στην Αθήνα. Ο νέος ναός ήταν δωρικός περίπτερος, με έξι κίονες στις στενές πλευρές και δεκατρείς στις μακριές (6Χ13). Ακολουθείται ο τυπική σχέση στον αριθμό των κιόνων, σύμφωνα με την οποία ο αριθμός των κιόνων της μακριάς πλευράς είναι 2α+1 των κιόνων της στενής (2Χ6+1=13). Το μήκος του ήταν 31,12 και το πλάτος 13,47.

 

 

*******************