Κρητική Σχολή

Νεοελληνική τέχνη, 20ος–21ος αιώνας

Κρητική Σχολή

1 neoell kritiki sxoli (Γεώργιος Κλοντζάς)

Η Κρήτη μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης εξελίσσεται σε ένα από τα σημαντικότερα καλλιτεχνικά κέντρα της βενετσιάνικης επικράτειας. Εκεί μετανάστευσαν Κωνσταντινουπολίτες ζωγράφοι μεταλαμπαδεύοντας την τέχνη της αγιογραφίας. Τα υψηλά πρότυπα πρωτευουσιάνικης τέχνης που φέρνουν μεταφυτεύονται στην τοπικού χαρακτήρα ζωγραφική της μεγαλονήσου και σηματοδοτούν φωτεινές εξελίξεις σε ένα περιβάλλον με ευνοϊκές πολιτισμικές και βιοτικές συνθήκες και με ιδιαίτερα χρήσιμες προσβάσεις στην τέχνη της Δύσης. Κι ενώ οι Βενετοί είχαν κατακτήσει την Κρήτη, οι Κρήτες ήταν εκείνοι που είχαν «κατακτήσει» πολιτισμικά τους Ενετούς.

2 neoell kritiki sxoli (Θεόδωρος Πουλάκης)

Στα τέλη του 15ου αιώνα, οι επαφές με την Βενετία έφεραν επιρροές της Αναγεννησιακής ιταλικής ζωγραφικής στην Κρήτη, σε επίπεδο τεχνοτροπίας και θεματογραφίας, οι οποίες συνδυάστηκαν με την βυζαντινή παράδοση, διαμορφώνοντας ένα εντελώς ξεχωριστό ύφος κατά τον 16ο και 17ο μ.Χ. αιώνα, αυτό που ονομάζουμε Κρητική Σχολή Ζωγραφικής. Στην ουσία πρόκειται για σχολή ζωγράφων εικόνων, ωστόσο, μετά την μετακίνησή των ζωγράφων το πρώτο μισό του 16ου αιώνα στην ηπειρωτική Ελλάδα αναπτύσσει δραστηριότητα και στον τομέα της μνημειακής ζωγραφικής

3 neoell kritiki sxoli (Δομήνικος Θεοτοκόπουλος)

Οι καλλιτέχνες είχαν την ικανότητα και την δεξιότητα να ζωγραφίζουν με δύο τρόπους και να ακολουθούν διαφορετικές τεχνοτροπίες, ανταποκρινόμενοι στις προτιμήσεις και τις επιθυμίες των πελατών τους. Προσάρμοζαν σε δυτικό ύφος τις εικόνες που ζωγράφιζαν για καθολικούς παραγγελιοδότες κι έμεναν πιστοί στην ορθόδοξη παράδοση, στο ύφος της ώριμης Παλαιολόγειας τέχνης, όταν έφτιαχναν εικόνες για πελάτες ορθοδόξους. Η επαφή που διατηρούσαν με τους κρητικούς αγιογράφους που εργάζονταν μακριά από το νησί, τούς έδινε την δυνατότητα να διατηρούν μια κοινή καλλιτεχνική γλώσσα.

4 neoell kritiki sxoli (Εμμανουήλ Λαμπάρδος)

Γενικά τα βασικά εκφραστικά τους στοιχεία ήταν ότι αντιπαρέβαλλαν την παλιά σχηματοποιημένη απόδοση των εικονογραφικών μοτίβων μια εξωτερική χάρη και προσομοίωση στην ανθρώπινη μορφή. Αν και δεν εγκαταλείπουν την στατικότητα της βυζαντινής φόρμας, εντούτοις, οι στάσεις αποδίδονται με περισσότερη άνεση και ζωντάνια, οι όγκοι ισορροπούν επιτυχημένα και η πτυχολογία, αν και γραμμική ή λιτή, χαρακτηρίζεται από πλαστικότητα. Βασική τους μέριμνα υπήρξε η αποδέσμευση από το υπερβατικό και συμβολικό στοιχείο και η υιοθέτηση της αφηγηματικότητας και της τρισδιάστατης προοπτικής.

Το 1600 περίπου, μόνο στην πόλη του Ηρακλείου, που τότε είχε 20.000 κατοίκους, εργάζονταν 200 ζωγράφοι των οποίων η φήμη εξαπλώνεται πολύ έξω από τα όρια του νησιού και φτάνουν να κοσμούν με την δουλειά τους (εικόνες και εικονογραφημένα χειρόγραφα) μεγάλα μοναστικά κέντρα όχι μόνο της υπόλοιπης Ελλάδας αλλά και της ορθόδοξης ανατολής. Μετά από δυο αιώνες ακμής (16ος & 17ος) με την κατάληψη του Ηρακλείου (Candia) από τους Τούρκους διακόπτεται βίαια όλη αυτή η πνευματική ακμή της Κρητικής αναγέννησης.

5 neoell kritiki sxoli