Αρχιτεκτονική και Διακόσμηση
Νεοελληνική εποχή, 20ος-21ος αιώνας
(Ακαδημία των Αθηνών)
Ο 19ος αιώνας ταυτίζεται με την περίοδο συγκρότησης του ελληνικού κράτους. Την περίοδο αυτή τίθεται για πρώτη φορά το ζήτημα του σχεδιασμού των πόλεων, οι οποίες όφειλαν να αντικατοπτρίσουν την προσπάθεια εξευρωπαϊσμού και ανεξαρτησίας. Με την έλευση του Όθωνα και των Βαυαρών στην ελεύθερη Ελλάδα εισήχθη και επικράτησε ο Νεοκλασικισμός, ένα ρεύμα που στην Ευρώπη είχε δώσει ήδη αξιόλογα δείγματα στην αρχιτεκτονική.
Λόγω της διασύνδεσής της με την ελληνική αρχαιότητα, η νεοκλασική αρχιτεκτονική εγκαθιδρύθηκε στην Ελλάδα ως εθνικός ρυθμός πού άρμοζε ιδιαίτερα σε όλα τα σημαντικά δημόσια κτίρια, εκφράζοντας την ριζική ανανέωση του ελληνικού χώρου, και την στροφή στα ιδεώδη της αρχαιότητας και της δημοκρατίας. Με ισχυρή την επίδραση του γερμανικού κλασικισμού διαδόθηκε σε όλη την χώρα και συγχωνεύτηκε επιτυχώς με τα τοπικά ιδιώματα της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, ως εκδήλωση «ελληνικότητας», «αστικοποίησης» αλλά και «εξευρωπαϊσμού», όπου οδηγήθηκε σε μια μετάπλαση του ρυθμού ανάλογα µε τις ανάγκες και τα εκάστοτε τεχνικά μέσα. Χαρακτηριστική είναι η μείωση της κλασικιστικής επίδρασης στα κτίρια όσο κανείς κατεβαίνει σε κοινωνική κλίμακα. Τα δημόσια κτίρια καθώς και τα αρχοντικά, υιοθετούν απόλυτα τον νεοκλασικισμό, έχοντας την οικονομική δυνατότητα και τα μέσα να ανταπεξέλθουν στις νέες μορφολογικές και υλικές απαιτήσεις. Αλλά όσον αφορά τις χαμηλότερες τάξεις, λίγες και µόνο αναφορές κλασικιστικών στοιχείων, µε ευτελή υλικά, αρκούσαν για την επιστροφή στην αγνότητα της κλασικής Ελλάδας.
(Ανάκτορα του Όθωνα)
Νεοκλασικά οικοδομήματα στην Αθήνα είναι οι Βασιλικοί Σταύλοι, το Νομισματοκοπείο, το Βασιλικό Τυπογραφείο, τα Ανάκτορα του Όθωνα που σήμερα στεγάζουν την Βουλή των Ελλήνων, το Στρατιωτικό και Πολιτικό Νοσοκομείο, το Πανεπιστήμιο, το Αστεροσκοπείο, το Αρσάκειο, το Βαρβάκειο, η Ακαδημία κτλ. Τα πρώτα κτίσματα που υιοθέτησαν αυτό τον ρυθμό αποπνέουν επιβολή, μνημειακότητα και λαμπρό εσωτερικό και εξωτερικό διάκοσμο, αντάξιο ενός βασιλικού θεσμού. Είχαν θεοκρατικό χαρακτήρα και εξέφραζαν μια νέα αστική και λόγια τάξη. Αργότερα έγιναν πιο λιτά και αυστηρά σε όγκους και διακοσμητικά στοιχεία με καθαρές γραμμές στην λεπτομέρεια και έναν πρωτογενή γεωμετρισμό. Μπορούν να θεωρηθούν συνέχεια της τοπικής ελληνικής μορφολογίας, με τους καθαρούς όγκους, την ευγένεια στις αναλογίες και την γνώριμη ελληνική κλίμακα που είναι πολύ μικρότερη σε σύγκριση με τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά νεοκλασικά κτίρια. Ο νεοκλασικός ρυθμός, λαϊκός ή επίσημος, επικράτησε στην νεοελληνική αρχιτεκτονική για πάνω από 80 χρόνια, δημιουργώντας µία νέα παράδοση. Όπως συμβαίνει όμως µε κάθε πολιτιστικό ρεύμα που περνάει από το σταυροδρόμι του ελλαδικού χώρου, ο νεοκλασικισμός μεταπλάσθηκε και προσαρμόστηκε στα εντόπια δεδομένα, κάνοντας τον να ξεχωρίζει από τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά πρότυπα.
(Εθνική Βιβλιοθήκη, Αθήνα)
Στα τέλη του 19ου αιώνα δέχεται την επίδραση του ιστορισμού και του εκλεκτικισμού που αποτελούσαν τα κυρίαρχα ρεύματα της αρχιτεκτονικής στην Ευρώπη, κι έτσι διατηρήθηκε ως τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα κλίνοντας ενίοτε και προς το νεομπαρόκ. Παράλληλα εκδηλώνεται στην Θεσσαλονίκη ένας ριζοσπαστικότερος εκλεκτικισμός ενώ κάνει την εμφάνισή του και το Αρ Νουβό. Κτίρια αυτής της περιόδου στην Αθήνα είναι η Βιβλιοθήκη, το Μετσόβιο Πολυτεχνείο, το Ζάππειο, και στην Θεσσαλονίκη το Ορφανοτροφείο «Κάρολου Αλλατίνι», η Βίλα Τζεμποργά- πρώην Ιταλικό Προξενείο, η Οικία Κεχαγιά κ.α.
(Ζωσιμαία Παιδαγωγική Ακαδημία, Ιωάννινα)
Κατά την δεκαετία του 1920, στην ελληνική πολιτισμική ζωή άρχισε να προβάλλεται το αίτημα της «ελληνικότητας» ή της «επιστροφής στις ρίζες». Κύριος εκφραστής αυτού του αιτήματος υπήρξε ο Αριστοτέλης Ζάχος που εμπνεόταν από την βυζαντινή και λαϊκή αρχιτεκτονική και ο Δημήτρης Πικιώνης που αγκάλιασε την ιδιαιτερότητα όλης της ελληνικής παράδοσης. Αργότερα τα πρότυπα θα αναζητηθούν και πάλι στην παράδοση, αυτή την φορά όμως όχι στο Βυζάντιο ή την αρχαία Ελλάδα, αλλά στην νησιώτικη αρχιτεκτονική, η οποία θεωρήθηκε ότι ενσωματώνει όλη την ουσία της μοντέρνας ιδεολογίας. Το παραδοσιοκρατικό αυτό κίνημα, με την έμφαση που έδινε στην απλότητα, την ειλικρίνεια και την γεωμετρική αρμονία, προετοίμασε ως ένα βαθμό τον δρόμο για την υποδοχή του Μοντέρνου Κινήματος, ενώ είχε ήδη εμφανιστεί κι ένας αναγωγικός κλασικισμός με στοιχεία Αρ Ντεκό. Εμπνεόμενος κυρίως από τον Λε Κορμπυζιέ και το Μπάουχαους, ο ελληνικός μοντερνισμός εκδηλώθηκε στην καθαρότερη μορφή του ήδη από το 1930, δηλαδή εξίσου νωρίς με τον ιταλικό και τον ισπανικό μοντερνισμό. Μια σειρά από κτήρια όπως σχολεία, νοσοκομεία, ξενοδοχεία, δικαστικά μέγαρα, δημαρχεία, τράπεζες, προσφυγικές κατοικίες, χτίζονται σε μερικά χρόνια σε όλη την Ελλάδα, διαδίδοντας τόσο το μοντέρνο στυλ όσο και το καινούργιο υλικό κατασκευής, το μπετόν αρμέ.
(Η μπλε πολυκατοικία του Κ. Παναγιωτάκου, Αθήνα)
Παράλληλα εδραιώνεται ένας νέος τρόπος προσέγγισης της κατοικίας, η ομαδική κατοίκηση, ή απλά πολυκατοικία η οποία προοριζόταν αρχικά για μεγαλοαστούς. Η πολυκατοικία του μεσοπολέμου, σύμφωνα µε τον Ιακωβίδη ήταν εσωστρεφής (από άποψη διάρθρωσης των χώρων) και «…αποτελούσε µία εκσυγχρονισμένη μορφή και συνέχιση της παραδοσιακής κατοικίας και του νεοκλασικού σχήματος της κατοικίας». Με την συμβολή πολλών από τους σπουδαιότερους Έλληνες αρχιτέκτονες, δημιουργήθηκαν ιδιαίτερα αξιόλογα παραδείγματα πολυκατοικιών, τόσο μορφολογικά όσο και κτιριολογικά, όπως για παράδειγμα η «μπλε πολυκατοικία» του Κ. Παναγιωτάκου στα Εξάρχεια, τα οποία επηρέασαν ευνοϊκά την εφαρμογή των αρχών της σύγχρονης αρχιτεκτονικής.
(Δραπετσώνα, Αθήνα 1960)
Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος και η εσωτερική μετανάστευση προς την Αθήνα που τον ακολουθεί, καθώς και η ραγδαία ανασυγκρότηση και ανάπτυξη μετά τον Εμφύλιο, επιτάσσουν μαζική κτηριακή παραγωγή. Μερικοί από τους επιζώντες πρωτοπόρους του προπολεμικού μοντερνισμού και οι νεότερες γενιές αρχιτεκτόνων κατόρθωσαν να παλινορθώσουν τον Μοντερνισμό, ο οποίος γίνεται το κατεξοχήν «ελληνικό» στυλ και εξαπλώνονται σε όλη την Επικράτεια. Όμως οι «ανώνυμοι αρχιτέκτονες» καθώς και το πλήθος των εργολάβων, με την μέθοδο της αντιπαροχής, απλά αντιγράφουν κάποια βασικά του στοιχεία δημιουργώντας την γνωστή «αθηναϊκή πολυκατοικία» η οποία απευθύνεται στην ανερχόμενη αστική τάξη και συνεπάγεται κατακόρυφη πτώση της ποιότητας, λόγω της περιορισμένης οικονομικής ευχέρειας. Χαρακτηριστικά της είναι η εξωστρέφεια, µε τους υπαίθριους χώρους στην περίμετρο σε άμεση επαφή µε τον δρόμο και τους βοηθητικούς συγκεντρωμένους στο εσωτερικό. Για την επίτευξη του μέγιστου κέρδους, ο όροφος κατατέμνεται σε μικρές ιδιοκτησίες, µε εξαιρετικά περιορισμένα τετραγωνικά µε αποτέλεσμα να δημιουργείται η αίσθηση της «στοίβαξης». Χαρακτηριστική είναι και η ανά όροφο οικονομική κατανομή των ενοίκων, µε το ρετιρέ να αποτελεί την κορυφή της οικονομικής κλίμακας.
(Ξενία Άνδρου)
Από την άλλη, η ποιοτικότερη κατοίκιση, μακριά από τα κυρίαρχα εργολαβικά πρότυπα, η σχέση του κτίσματος µε το τοπίο -είτε φυσικό είτε αστικό- καθώς και η πολεοδομική οργάνωση της πόλης αποτέλεσαν την σφαίρα της προβληματικής των Ελλήνων αρχιτεκτόνων στις ραγδαία μεταβαλλόμενες κοινωνικές συνθήκες. Την περίοδο αυτή ξεκίνησε και η ανάπτυξη του τουρισμού. Ο ΕΟΤ µε την συμβολή αξιόλογων αρχιτεκτόνων κατασκεύασε µία σειρά ξενοδοχειακών μονάδων σε πολλά σημεία της Ελλάδος η οποία μετάλλαξε τον χαρακτήρα των ακτών σε δημόσιους χώρους µε πολυχρηστικές λειτουργίες. Κυρίαρχη συνδρομή στο έργο του ΕΟΤ, αποτέλεσε το έργο του Άρη Κωνσταντινίδη, που δημιούργησε πρότυπες εγκαταστάσεις σε πολλά σημεία του ελληνικού χώρου, τα «Ξενία». Αξιόλογο έργο αυτής της περιόδου είναι κι αυτό του Τάκη Ζενέτου μίας από τις πιο ιδιόρρυθμες αρχιτεκτονικές φυσιογνωμίες στην Ελλάδα. Τα έργα του, αποτελούν μικρά τεχνολογικά επιτεύγματα, µε εξαιρετικές κατασκευαστικές λεπτομέρειες, και πρωτότυπες επιλύσεις που µε πολύ ζήλο ο ίδιος εφηύρε.
(Ο Πύργος των Αθηνών)
Όμως το προοδευτικό κλίμα που επικρατεί ανακόπτεται βίαια με την Δικτατορία. Για λόγους ιδεολογικής προπαγάνδας, έχουν προστεθεί νύξεις «ελληνοπρέπειας» στα κτήρια, όπως μπλε άσπρο χρωματικό δίπολο, αναλογίες αρχαίου ναού, λευκές κολώνες, και ούτω καθεξής. Ωστόσο, η αναπτυξιακή πολιτική που ακολούθησε, µε την δημιουργία δημόσιων έργων στην επαρχία, την νέα ώθηση που έδωσε στην ήδη ανεξέλεγκτη και άναρχη οικοδομική δραστηριότητα, και την εκρηκτική έξαρση της τουριστικής ανάπτυξης, η δικτατορία κατάφερε και αποτελείωσε τις αντοχές του ελληνικού τοπίου, αστικού και υπαίθριου. Τώρα εμφανίζεται και ο επονομαζόμενος «αθηναϊκός ουρανοξύστης». Πρόκειται για δημόσια κτίρια τεραστίου μεγέθους σε Μινιμαλιστικό, Μεταμοντέρνο και Διεθνές στυλ, με εμφανείς οι επιρροές από την αμερικανική αρχιτεκτονική μεγάλων γραφειακών συγκροτημάτων, όπως ο «Πύργος των Αθηνών», ο πύργος «Αtrina» κ.α. Σημειωτέον ότι η χρήση του γυαλιού στον σχεδιασμό κτιρίων γραφείων που δοκιμάστηκε αυτή την εποχή συνεχίζεται μέχρι σήμερα είτε με την αμιγή μορφή του υαλοπετάσματος, είτε σε πιο στιβαρές κατασκευές οπλισμένου σκυροδέματος -εμφανούς ή επενδεδυμένου. Άλλες χαρακτηριστικές εκδηλώσεις του τεχνοκρατικού και λαϊκιστικού κλίματος της επταετίας 1967-74 ήταν: ο γιγαντισμός των τουριστικών συγκροτημάτων και ξενοδοχείων που θα κατακλύσουν τον ελληνικό χώρο, αφανίζοντας τοπία μοναδικής ομορφιάς, τα τεράστια εκπαιδευτικά συγκροτήματα όλων των βαθμίδων στα λεκανοπέδια της Αττικής, με την απάνθρωπη μονοτονία και την σκληρή, μπετονένια μορφή τους, και οι επαύλεις της ανανεωμένης ηγετικής τάξης του '70 με την καινοφανή όψη, την αστραφτερή πολυτέλεια, και την "αρχοντολαϊκή" τους γραφικότητα.
(Εθνική Τράπεζα, Καλαμάτα)
Στα χρόνια μετά την Δικτατορία έως σήμερα, διακρίνει κανείς όλων των ειδών τα αρχιτεκτονικά ρεύματα, τα οποία συνήθως καταφθάνουν με καθυστέρηση μερικών ετών από το εξωτερικό. Το αξιοσημείωτο είναι ότι σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις έχουμε ακριβείς αντιγραφές. Οι Έλληνες αρχιτέκτονες προσαρμόζουν τα διεθνή στυλ σε ένα ελληνικό μοτίβο, είτε εξαιτίας του κλίματος, είτε εξαιτίας των μικρότερων οικοπέδων και των λιγότερο φιλόδοξων προϋπολογισμών, είτε τέλος, εξαιτίας των αυστηρών οικοδομικών και αντισεισμικών κανονισμών. Στα δημόσια και ιδιωτικά κτίρια γοήτρου υιοθετείται πλέον το διαβλητό και ισοπεδωτικό σύστημα της "μελετοκατασκευής", στο οποίο οι αρχιτέκτονες-μελετητές είναι υπάλληλοι του κατασκευαστή ή άμεσα εξαρτημένοι από αυτόν. Συνέπεια όλων αυτών είναι η ποιοτική και συμβολική υποβάθμιση του δημόσιου χώρου και των νέων κτιρίων γοήτρου. Αντίθετα, σημαντική πρόοδος υπάρχει στις αστικές αναπλάσεις και στις αξιοποιήσεις παλιών κτιρίων για την στέγαση τραπεζών, κρατικών και δημοτικών υπηρεσιών. Η πλειοψηφία των δημιουργικών αυτών αναπλάσεων αφορά κοινά κτίρια (π.χ. παλιά σπίτια, αποθήκες) ή χώρους με ειδικές μνήμες όπως ένα εγκαταλειμμένο εργοστάσιο ή ένας ιστορικός τόπος.
(Εμπορικό κέντρο στην Αθήνα)
Τέλος, το σύγχρονο πρόσωπο της πρωτεύουσας έρχεται να το διαμορφώνει και η κραυγαλέα εμπορική αρχιτεκτονική, η οποία ωθεί την αρχιτεκτονική ποιότητας στο περιθώριο. Εμπορικά κτίρια και συγκροτήματα από γυαλί, γυαλί-καθρέφτη, ατσάλι, γρανίτη και μάρμαρο επιβάλλουν τον όγκο και την μεταμοντέρνα ή υστερομοντέρνα αισθητική τους στους περαστικούς. Με την σκληρή τους γραμμή, την προηγμένη τεχνολογία, το εφήμερο διακοσμητικό τους ύφος και την φανταχτερή τους πολυτέλεια, τα κτίρια γοήτρου αυτής της εποχής, αλλά και οι κατοικίες, αναδεικνύονται σε «σκηνικά» του λαμπερού τρόπου ζωής των νέων ηγετικών τάξεων. Στολισμένα άλλοτε με απομιμήσεις αετωμάτων και κιόνων -ενίοτε ακρωτηριασμένων- και άλλοτε με εκκεντρικά κολλάζ στοιχείων που παραπέμπουν σε παρελθόν και μέλλον γίνονται τα κατεξοχήν κτίρια «γοήτρου» της πρωτεύουσας. Διακρίνονται λοιπόν ακόμα και σήμερα, τόσο τα κατάλοιπα ενός ιδιότυπου «ελληνικού» Μοντερνισμού όσο και κτήρια με σαφείς διεθνιστικές και μεταμοντέρνες νύξεις, τα οποία όμως και πάλι έχουν στραμμένο το βλέμμα στην ελληνική κληρονομιά.
Εν κατακλείδι, μπορεί να ειπωθεί ότι η αναζήτηση της ελληνικότητας στην νεοελληνική αρχιτεκτονική είναι διαρκής και αδιάκοπη. Συνεχίζεται ως τις μέρες μας, τροφοδοτούμενη από τις ξένες τάσεις, επηρεασμένη από τις κοινωνικοπολιτικές εξελίξεις, πάντα με το βλέμμα πότε στο παρελθόν και πότε στην Δύση, προσπαθώντας να δώσει απαντήσεις στον Έλληνα χρήστη του κτηρίου και εναρμονιζόμενη με τον χαρακτήρα και την ιστορία του ελληνικού τοπίου.
Μια κατηγορία δημοσίων έργων που μας δίνει αξιόλογα δείγματα αρχιτεκτονικής αποτελούν οι γέφυρες. Μερικές από τις πιο σπουδαίες είναι οι εξής:
Κινητές γέφυρες του Ευρίπου στην Χαλκίδα
Η Γαλλική γέφυρα του Όθωνα, ένα έργο εξαιρετικής τεχνικής και εθνικής σημασίας κατασκευάστηκε το 1858 επί Όθωνος και είναι η πρώτη νέα γέφυρα μετά την Εθνεργεσία. Αρχιμηχανικός του είναι ο Δημήτριος Μ. Σκαλιστήρης. Όμως η έκθεση των ευαίσθητων σιδηρών μελών της στην θαλάσσια διάβρωση οδήγησε σε μια ταχεία αποσάθρωση ορισμένων μελών της γέφυρας και το 1890 κατεδαφίζεται. Ανεγέρθηκε τότε η Ιταλική χειροκίνητα περιστρεφόμενη γέφυρα των 40 μέτρων. Τα εγκαίνια της έγιναν στις 17 Απριλίου του 1896. Όμως, η εξέλιξη στις οδικές μεταφορές καταστούν πλάτος της γέφυρας ανεπαρκές και σε συνδυασμό με τους περιορισμούς στον φόρτο που μπορούσε να εξυπηρετήσει κάνουν την γέφυρα μη λειτουργική.
Η Ελληνική συρταρωτή γέφυρα του Ευρίπου που προτάθηκε προς ανέγερση ήταν η πρώτη διεθνώς στο είδος της η οποία θα εγκαινιαστεί το 1963. Αξίζει να σημειωθεί ότι ένα πλεονέκτημα της επιλεχθείσας λύσης ήταν η παράλληλη συνύπαρξη της με την Ιταλική γέφυρα ώστε να μην εμποδίζεται η οδική κυκλοφορία αλλά ούτε η ναυσιπλοΐα. Έχει μήκος 42 μέτρα και πλάτος 11 μέτρα, δύο λωρίδες κυκλοφορίας και πεζοδρόμια για τους πεζούς. Ο σκελετός της είναι σιδερένιος ενώ το κατάστρωμα παραμένει ξύλινο. Ο μηχανισμός λειτουργίας της είναι εξαιρετικά απλός, παγκόσμια πρότυπος όμως για την εποχή. Το 1996 η συρταρωτή γέφυρα του Ευρίπου αποκτά ασφαλτοστρωμένο κατάστρωμα και μέχρι σήμερα συνεχίζει να ενώνει και ταυτόχρονα να χωρίζει τα δυο κομμάτια της πόλης της Χαλκίδας.
Η Υψηλή Γέφυρα του Ευρίπου (Νέα γέφυρα Χαλκίδας) είναι η πρώτη καλωδιωτή γέφυρα της χώρας. Αποτελεί τμήμα της οδικής παράκαμψης της Χαλκίδας και ενώνει την βοιωτική ακτή με την ευβοϊκή στο λόφο Μπαταριά, μέσω του Αυτοκινητοδρόμου Σχηματαρίου-Χαλκίδας. Η κατασκευή του έργου ξεκίνησε το Μάιο του 1985 και ολοκληρώθηκε το 1993. Έχει συνολικό μήκος 694,5 μέτρα, ωφέλιμο πλάτος 12,5 μέτρα και ελεύθερο ύψος 34,5 μέτρα. Το πάχος του καταστρώματος είναι 45 εκατοστά, το λεπτότερο στο κόσμο.
Γέφυρα της Πλάκας
Η ονομαστή γέφυρα της Πλάκας στον Άραχθο ποταμό στα Ιωάννινα στέκει περήφανη από το 1866. Είναι αρχιτεκτονικό μεγαλούργημα, που αποσπά τον θαυμασμό απ’ όποιον την διαβαίνει ή την αντικρίζει από κοντά ή μακριά. Η γέφυρα έχει συνολικό μήκος 61 μ. και ύψος 19,70 μ. Η μεγάλη μονότοξη καμάρα λεπτή και αέρινη έχει άνοιγμα 40 μ. και άνοιγμα στην κορυφή 3,2 μέτρα. Την σχεδίασε και έχτισε ο μαστρο-Μπέκας στις αρχές του Ιουλίου του 1866. Το πολυπληθές συνεργείο εργάστηκε εντατικά και το Σεπτέμβριο του ίδιου χρόνου έλαβαν τέλος οι εργασίες. Θεωρούνταν το μεγαλύτερο μονότοξο γεφύρι των Βαλκανίων και το τρίτο μεγαλύτερο στην Ευρώπη. Κατέρευσσε τρείς φορές, το 1860, το 1863, και το 2015, την τελευταία φορά έπειτα από βροχόπτωση.
Γέφυρα Μάναρη στην Πελοπόννησο
Χαρακτηριστικό παράδειγμα έργου-μνημείου της πρώιμης ελληνικής σιδηροδρομικής ιστορίας είναι η λίθινη τοξωτή σε καμπύλη γέφυρα Μάναρη. Χαρακτηρίστηκε ως μια από τις πλέον εντυπωσιακές κατασκευές, και αυτό λόγω του καμπύλου οριζοντιογραφικά σχεδιασμού της. Είναι μία λίθινη γέφυρα, μονής γραμμής με 8 τοξωτά ανοίγματα σε οριζοντιογραφική καμπύλη, συνολικού μήκους 116,00m, η οποία βρίσκεται στην Πελοπόννησο, στο χωριό Μάναρη. Συγκεκριμένα είναι η μεγαλύτερη κοιλαδογέφυρα τέτοιου τύπου στην Ελλάδα και στην Βαλκανική χερσόνησο, ενώ αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του μετρικού δικτύου της Πελοποννήσου. Κατασκευάστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα (1898).
Γέφυρα του Γοργοποτάμου
Η Γέφυρα του Γοργοποτάμου ενώνει τις δύο πλαγιές της Οίτης. Πάνω της περνά ακόμη και σήμερα ο κύριος σιδηροδρομικός άξονας Αθηνών - Θεσσαλονίκης. Η αρχική κατασκευή της γέφυρας του Γοργοποτάμου τελείωσε εν μέσω πολλών δυσκολιών το 1905. Έκτοτε ανατινάχτηκε 3 φορές, το 1941, το 1942 και το 1944. Η τελευταία ανακατασκευή έγινε το 1948 και έχει μήκος 211 μέτρα και ύψος 30.
Γέφυρα της Επισκοπής
Το 1965, άρχισε η κατασκευή του φράγματος των Κρεμαστών το οποίο δημιούργησε την ομώνυμη τεχνητή λίμνη και κατασκευάστηκε η γέφυρα για να ενώσει τους νομούς Ευρυτανίας και Αιτωλοακαρνιας. Έχει μήκος 0,605km και το πρώτο άνοιγμα της έχει μήκος 97 μ., το δεύτερο 196 μ. και το τρίτο 150,5 μ. Το 1966 πήρε τρία διεθνή βραβεία ως παγκόσμιο επίτευγμα. Αποτελεί καινοτόμο έργο του καθηγητή Αρίσταρχου Οικονόμου καθώς έχει κατασκευαστεί από αυτόνομα τμήματα σε σχήμα «Τ», που εξασφαλίζουν την αντισεισμική προστασία της.
Γέφυρα του Πολυφύτου
Η Γέφυρα της λίμνης του Πολυφύτου ή αλλιώς Υψηλή Γέφυρα Σερβίων/Νεράιδας είναι μία από τις μακρύτερες γέφυρες στην Ελλάδα με μήκος 1.372 μέτρα. Εγκαινιάστηκε το 1975, όταν δημιουργήθηκε η τεχνητή λίμνη του φράγματος του Πολυφύτου, στον ποταμό Αλιάκμονα. Τα έργα για την κατασκευή της ξεκίνησαν το 1972. Η γέφυρα αποτελεί τμήμα της Εθνικής Οδού Κοζάνης-Λάρισας και βρίσκεται 15 χλμ. νοτιοανατολικά της Κοζάνης και 5 χλμ. βορειοδυτικά των Σερβίων. Είναι η μία από τις δύο γέφυρες της λίμνης. Η άλλη (γέφυρα Ρυμνίου) βρίσκεται νοτιοδυτικά, κοντά στην Αιανή και είναι μικρότερη (έχει μήκος 615 μ.)
Γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου
Η Γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου ή επίσημα, Γέφυρα Χαρίλαος Τρικούπης, είναι η 2η μακρύτερη καλωδιωτή γέφυρα στον κόσμο που ολοκληρώθηκε το 2004 μεταξύ του Ρίου και του Αντιρρίου, και συνδέει την Πελοπόννησο με την δυτική ηπειρωτική Ελλάδα και προς τα πάνω με το υπόλοιπο της Ευρώπης. Κατασκευάστηκε από την Γαλλική εταιρεία Vinci. Το μήκος της γέφυρας που στηρίζεται σε τέσσερις πυλώνες, ανέρχεται στα 2.252 μέτρα, ενώ μαζί με τις προσβάσεις φτάνει γύρω στα 2.883 μέτρα. Η γέφυρα αναπτύχθηκε και ολοκληρώθηκε, παρά τις δυσμενείς περιβαλλοντικές συνθήκες, ενώ το μέγιστο βάθος θεμελίωσης φθάνει τα 65 μέτρα υπό την επιφάνεια της θάλασσας. Πρόκειται για μία καλωδιωτή γέφυρα, οι αντοχές της οποίας είναι εντυπωσιακές.
Γέφυρα Εγνατίας στο Μέτσοβο
Η «προβολοδόμηση», δηλαδή η κατασκευή της γέφυρας συμμετρικά γύρω από τα βάθρα της (υπεραπλουστευμένα, η γέφυρα κατασκευάζεται εκατέρωθεν κάθε κολόνας, σαν «μπαλκόνι» που επεκτείνεται ώσπου να συναντήσει το διπλανό του), είναι ίσως η πιο δύσκολη και δαπανηρή μέθοδος κατασκευής. Είναι όμως απαραίτητη όταν πρέπει να γεφυρωθούν απότομες και βαθιές χαράδρες. Στην Εγνατία Οδό 43 γέφυρες είναι κατασκευασμένες με αυτήν την μέθοδο, αλλά ανάμεσά τους ξεχωρίζει η γέφυρα του Μετσόβου, που «γεφυρώνει» το φαράγγι μεταξύ Μετσόβου και Ανηλίου. Η ιδιαιτερότητά της έγκειται στην κλίμακα: έχει συνολικό μήκος 536 μέτρων και φθάνει στα 150 μέτρα πάνω από το έδαφος. Η γέφυρα ξεκίνησε να κατασκευάζεται το 2005 και παραδόθηκε στην κυκλοφορία στις 8 Απριλίου 2009.
Πηγές:
https://eclass.upatras.gr/modules/document/file.php/CULTURE119/KLASIKISMOSeclass.pdf
http://www.greekarchitects.gr/site_parts/doc_files/28.11.2011.12.pdf
http://panagiotisandriopoulos.blogspot.co.ke/2012/11/blog-post_9.html
http://www.heliarch.gr/publication/5045
http://www.archaiologia.gr/wp-content/uploads/2011/07/106-9.pdf
https://el.wikipedia.org/
http://gefira.gr/περιηγησεισ/γέφυρες-και-γεφύρια-της-ελλάδας/