Γλωσσικό ιδίωμα των Ρωμάνι


Ιωάννη Γεργ. Αλεξίου, Λεξικό της Ρομάνι γλώσσας 
(ομιλείται στην Κιμμέρεια Ξάνθης)

Α

Αγαθός = Αβανάκι (αβανάκι σι = αγαθός είναι)
Αγαθοσύνη = Αβανακλούκ
Αγαλλίαση = (βλ.: χαρά)
Αγάπη = Μανγκιπέ (αρσ.) & σεβγκία (θυλ.)
Αγγελοπρόωπος = Σσουκαρέ-μόσκο
Άγιος = Άγιος
Αεικίνητος = Μπιατσχαντί
Αέρινος = Μπαλβαλάκο
Αετίσιος = Καρταλέσκο
Αετός = Καρτάλι
Αηδονολαλιά = Μπιλμπιλέσκι-λαλί
Αηδονοφωλιά = Μπιλπιλέσκι-ουάβα
Αίγλη = Μπαρό-νάμο (μεγάλη δόξα, φήμη)
Ακολουθώ = Παλά-αβάβ (π.χ. τουμέν τζαν αωγλέ ντα αμέν κ’ αβάς-παλλάλ τουμέν = εσείς πηγαίνετε μπροστά κι εμείς θα σας ακολουθήσουμε)
Ακοιμησιά = (βλ.: ξαγρύπνια)
Ακοίμητος = Mπιπασστί
Ακτάτητος = Mπιατσχανταριμάσκο
Άκρη = Kενάρι (αρσ.)
Αλάνα = Μέονταν
Αλήθεια = Τσατσιπέ, έμντα (έμντα, αγκαντάλ κερντιλό = αλήθεια έτσι έγινε)
Αλλιώς = Αβέρτουλι
Άλλο = Αβέρ
Άλλοτε = Μπάζι
Αλλού = Αβρετχέ
Άλλωστε = Ζατέν, ζατϋν
Αλώνι = Άρμα
Αλώνισμα = Αρμάνο (αρσ.)
Αμάραντος = Μπιμορσιμέ (π.χ. μπιμπορσιμέ λουλουγκί = αμάραντο λουλούδι)
Αμυγδαλιά = Παντεμιλίν (θυλ.)
Ανατολή = Ανατολί
Ανθίζω = Λουλουγκιάβαβ (π.χ. λουλουγκιάιλε ε κοπάτσα = άνθισαν τα δέντρα)
Αποκάλυψη = Σικανταριπέ
Αρχοντιά = Κιμπαρλούκο
Ασημένιος = Ρουπέσκο
Άσπρος = Παρνό
Αστέρι = Τσερίν
Αστέρια = Τσερινά
Αυλή = Αβλία
Άφθαρτος = Μπιαρντό
Αφθονία = Μπερεκέτι
Αψεγάδιαστος = Μπικουσουρέσκο

Β

Βαμμένος = Μακλό
Βασίλισσα = Πατισσάικα (θυλ.)

Γ

Γαλάζιος = Μαβί
Γειτονιά = Μαλάβα (θυλ.)
Γιορτή = Γιορτία
Γλέντι = Εηλεντζάβα (θυλ.)
Γλυκόλαλος = Γκουζέ-λαλάκο
Γύρω = Τρούγιαλ

Δ

Δαμασκηνιά = Πουρνιλίν
Δαντέλα = Ταντέλα
Δόξα = Μάμο (αρσ.)
Δρόμος = Ντρόμ (αρσ.)

Ε

Ελάφι = Γκεήκο (αρσ.)
Ελλάδα = Γιουνάνο (αρσ.) 
Ελληνικός = Ντασικανό
Εργατικός = Αβάρετος

Ζ

Ζωή = Τραηπέ (αρσ.)

Θ

Θα = Κα
Θάλασσα = Ντενίζι (αρσ.)
Θέλημα = Μανγκιπέ (αρσ.)
Θέαμα = Σεήρι (αρσ.)

Κ

Καλότυχος = Λατσχέ-μπαχτάκο, ι
Κατάλευκος = Μπούτ-παρνό
Κατάμεστος = Επτέν-πφερντό
Κιόλας = Μπιλέμ
Κελάηδημα = Μπασσιπέ (αρσ.)
Κερασένιος = Τσιρισσιναλό (π.χ. τσιρισσιναλέ ουσστά = κερασένια χείλη)

Λ

Λάβα = Ζϋλτι (αρσ.)

Μ

Μα = Αμά
Μαζί = Μπαραμπέρι
Μακριά = Ντούρ
Μαντλιλι = Γιαλούκο (αρσ.), (π.χ. ο γιαλούκο = το μαντίλι)
Μουσική = Μουσικί (θυλ.)

Ν

Να (μορ.) = Ακ (π.χ. ακ καβά σι = να, αυτός είναι) 
Να (συνδ.) = Τε (π.χ. μανγκάβ τε τζάβταρ = θέλω να φύγω) 
Ναι (μορ.) = Βα
Νερό = Πάι
Νωρίς = Ερκέν

Ξ

Ξανά = Πάλε

Ο

Ο (άρθρο αρσ.) = Ο
Ολόασπρος = Επτέν-παρνό
Ολόγυρα = Τρούγιαλ – τρούγιαλ
Ολόγυμνος = Επτέν νανγκό
Ολοκάθαρος = Μποτ-τεμίζι
Όλοκαίνουργιος = Επτέν-νεβό
Ολόκληρος = Σαστό, ι
Ολοφάνερος = Επτέν-σικαντό
Όρθιος = Οπριντό
Όρθια = Ντικινέ
Ουρανός = Ντελ (αρσ.)
Όχι = Νάα, αήρ, άερ
Όψη = Μούο

Π

Παζάρι = Παζάρι (αρσ.)
Παιχνίδι = Κχελιπέ (αρσ.)
Παιχνίδια = Ντουζέα, ε
Πάμπλουτος = Μπουτ-ζενγίνι
Πανέμορφος = Μπούσσουκαρ
Πανηγύρι = Παναήρι
Παραμυθένιος = Μασαλέσκο
Παραπάνω (πιο πολύ) = Νταάποπρε
Πελώριος = Μπουτ-μπαρό (αρσ.)
Πεπρωμένο = Κϋσμέτι (αρσ.) ή (γιαζία = γραφτό)
Περιβόλι = Μπατσάβα (θυλ.)
Πηγή = Σσούντρα (θυλ.)
Πυροστιά = Παρυστύα (θυλ.)
Πώς; = Σαρ (πώς σε λένε;)

Ρ

Ραβανί = Ρεβανί
Ροδιά = Ναριλίν (θυλ.)

Σ

Σοκάκι = Σοκάκο (αρσ.)
Στάχτη = Πράχο (αρσ.)

Τ

Ταβάνι = Ταβάνο (αρσ.)
Τεράστιος = Γκαέτ-μπαρό, ι
Τόπος = Τχαν (αρσ.)
Τραγούδι = Γκιλί (πλυθ.: γκιλά)

Υ

Υπερήφανος = Μπαρικανό
Υπέροχος = Μπούσσουκαρ (σσουκάρ = ωραίος, ωραία)

Φ

Φαγητό = Χαμπέ (αρσ.)
Φαίνεται = Μπε(λ)λί-κερέλ
Φάρμακο = Ντραπ, ιλάτσι (αρσ.)
Φήμη = Νάμο
Φίλος = Αμάλ (αρσ.)
Φωλιά = Ουβάβα (θυλ.)

Χ

Χαρά = Σεβινμέκο (αρσ.)
Χαρά, γλέντι = Σσε(ν)νίκο (αρσ.)
Χρυσάφι = Γκάλμπενο (αρσ.)
Χρυσαφένιος = Γκαλμπενέσκο, -ι

Ψ

Ψωμί = Μαρνό (αρσ.)

Ω

Ώρα = Σαάτο (αρσ.)
Ωραία, ωραίος = Σσουκάρ
Ώστε, δηλαδή = Ντεμέκ
Ωφέλιμος = Φαίντλίο

Επιρρήματα κα.

Ακόμη, και ακόμα = Νταά
Αμέσως = Σίγο και σούγο
Από = Τάρ
Αργά = Γκέτσι
Αλλά = Αμά
Δεν = Νι
Νωρίς = Ερκέν
Αρκετά = Μπάια
Αρχή = Μπάσσι (αρσ.)
Αυτός = Ακαβά (π.χ. ο τχαν = ο τόπος) 
Αυτή = Καγιά
Γι’ αυτό = Ντάν
Εκεί = Κοτέ
Εκείνος = Κοά
Εκείνη = Κοϊά
Ένας, μία, ένα = Έκτανέ
Επάνω = Οπρέ
Επειδή = Κάι
Έτσι = Γκαντάλ
Είναι = Σι
Ιδίως = Εν-μπούλ
Καθώς = Σαρ
Και = Ντα
Κάτω = Τελέ
Κοντά = Ασσέ
Με = Κε
Μες στον = Α ντό
Μες στην =  Α ντί
Μες στους, στις = Α ντέ
Μην και μη = Να και μα
Μόνο = Σάντε
Μόλις = Σο και όνους
Μπροστά = Ανγκλέ (π.χ. ανγκλά πο = μπροστά στον) 
Μία = Εκ
Μέχρι = Τζι
Ξανά = Πάλε
Ξοπίσω = Παλάλ
Όταν = Κάνα
Ο ήλιος = Ο κχαμ
Όλο = Έπτνα
Όπου = Κάι
Όπως = Σαρ
Ότι = Σο
Όσο = Σο
Όταν = Κανα
Πάνω = Οπρά
Πάλι = Πάλε
Παντού = Κάι αβέλα
Πάντα = Σα
Παρακάτω = Νταάτελε
Πέρα = Μπασσά
Πια = Φκαηρϋκ
Πιο = Ντάά, ταά και πο (πιο καλος, πιο όμορφη κλπ)
Πιο = Ένι και ένε (ο πιο μεγάλος είναι αυτός)
Πιο = Εν (πιο καλ΄αποιός πέρασε)
Ποιος =  Κον, σαβό (ερωτ. αντων.)
Πολύ = Μπουτ
Πόσο = Καζόμ, σαμπόρ ή σομπόρ
Πότε = Κάνα
Ποτέ = Ίτς (καθόλου)
Που = Κάι (ακεί που σου είπα)
Πουθενά = Κχατέν(ν)ντε
Πρέπει = Λαϋζ
Πως κάι = (συνδε. είπε πως δεν πάει)
Σαν = Σαρ
Σε = Αν & κάι
Σιγά = Πολοκό
Συνέχεια = Σακαι βίρα
Στο = Κάι
Στις –
Στα = Κάι
Το = Ο
Τι = Σο
Τι (θαυμαστικό) = Σαό
Τι, λογής = Σόσκο
Τότε = Οζομάν
Τούτος = Ακαβά
Τώρα = Ακανά
Να, ιδού = Ακ
Ύστερα = Σονά, σορά και σοβνά
Φορά = Φαρέ, ντρό και σε φέρι
Χαμηλά = Χαρνέστε
Χωρίς = Μπι
Χωρίς να = Σαρνί
Ψηλά = Ουτσέστε
Ψηλός = Ουτσό


                                                                       ************